Context   

Het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) ziet toe op zorginfecties (HAIs) en antimicrobieel gebruik in instellingen voor langdurige zorg via puntprevalentiestudies (PPS) in de lidstaten van de EU/EER. In 2010 werd een eerste PPS uitgevoerd (HALT-1); deze werd herhaald in 2013 (HALT-2) en in 2016-2018 (HALT-3). België nam in 2016 deel aan HALT-3 met 165 instellingen, waaronder drie psychiatrische instellingen. De geringe deelname van de instellingen leidde ons ertoe de methodologie te herzien en aan te passen om inzicht te krijgen in de complexe strijd tegen HAIs en het rationeel antimicrobieel gebruik in de psychiatrische context. 

Methode

De vragenlijsten van HALT-3 werden aangepast met de hulp van een werkgroep van hygiënedeskundigen in de psychiatrie (artsen en verplegers). De studie loopt in psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen gedurende een of meerdere dagen tussen 1 oktober en 30 november 2017. Pedopsychiatrische instellingen en afdelingen werden uitgesloten. De gegevens worden verzameld op drie niveaus (instelling, afdeling, patiënt) aan de hand van drie vragenlijsten.

Op basis van de vragenlijst voor de instellingen worden de beleidslijnen van de instellingen inzake preventie van zorginfecties en antimicrobieel gebruik in kaart gebracht.

Via de lijst voor de afdelingen worden gegevens verzameld over de werkbelasting in de zorgverstrekking en de risicofactoren van de patiënten die beantwoorden aan de criteria om in aanmerking te komen, i.e. in het ziekenhuis opgenomen zijn en aanwezig zijn om 8 uur ’s morgens. Er werd ook een vraag toegevoegd met betrekking tot de primaire psychiatrische diagnose volgens de classificatie van de DSM IV. Daarnaast werden ook indicatoren van de risicofactoren, die eigen zijn aan de psychiatrische populatie, zoals het bestaan van zelfverminking of comorbiditeit, toegevoegd.

Voor patiënten onder systemische antimicrobiële behandeling en/of voor patiënten met een zorginfectie, actief op de dag van de studie moet een bijkomende vragenlijst worden ingevuld. Bij de in de studie opgenomen systemische antimicrobiële middelen gaat het om antibiotica, antimycotica, antiparasietmiddelen en antimycobacteriële middelen. Een zorginfectie wordt als actief beschouwd als de patiënt tekens en symptomen vertoont op de dag van de studie of indien hij er in het verleden heeft gehad en hier nog altijd voor in behandeling is. Een infectie wordt als zorginfectie beschouwd als ze optreedt 48 uur na de opname of als ze aanwezig is tijdens de overplaatsing van de patiënt vanuit een andere zorginstelling. De gegevens betreffende de aard, de herkomst en de motivaties voor het voorschrijven van antimicrobiële middelen worden verzameld. De tekens en symptomen van de infecties worden verzameld volgens de gereviseerde definities van McGeer (Stone, 2012). Voorafgaande opname in een afdeling voor fysieke zorgverlening in de laatste drie maanden wordt eveneens vermeld.    

Resultaten

We konden prevalenties vaststellen voor de drie psychiatrische instellingen die aan HALT-3 2016 deelnamen: twee psychiatrische rusthuizen en een instelling voor algemene psychiatrie (207 bewoners kwamen in aanmerking). De prevalentie van bewoners met minstens één antimicrobieel was 4,9% en de prevalentie van bewoners met minstens een zorginfectie was 1,1%. 

Voor HALT-3 PSY worden gegevens ingezameld in 40 deelnemende instellingen. 

Conclusie

Het aantal deelnemende ziekenhuizen getuigt van de grote belangstelling van de professionals voor dit probleem. De studieresultaten zullen beschikbaar zijn in de loop van het eerste semester van 2018.