1. Inleiding   

in de neonatologie bestaan er meerdere surveillanceprotocollen. Zo kan men zich baseren op het Duitse “Neo-Kiss” (“Krankenhaus-Infektions-Surveillance-System”). In dit surveillancesysteem kan men zorginfecties op neonatologie en ICU bij prematuren van minder dan 1500 g registreren waaronder necrotiserende enterocolitis (NEC), primaire bloedstroominfecties (BSI) en pneumonie. Bij de analyse kan rekening gehouden worden met het gebruik van medische hulpmiddelen zoals centrale (CVK) en perifere (PVK) veneuze katheters, intubatie en CPAP (“continuous positive airway pressure”) en het aantal dagen antibioticagebruik ^(1,2). Voor de laboratoriumbevestigde bloedstroominfecties met een pathogeen micro-organisme (MO) (niet-coagulase negatief) komen ook de positieve kweken van cerebrospinaal vocht in aanmerking.

Daarnaast is er ook het protocol van de surveillance van bloedstroominfecties in Belgische ziekenhuizen (NSIH); in dit protocol zijn er aparte criteria opgenomen voor de registratie van bloedstroominfecties (BSI) bij neonatale patiënten van minder dan 28 dagen zonder dat er echter een onderscheid gemaakt wordt in de gewichtsklassen van de patiënten ⁽³⁾.

Tenslotte is er nog het protocol van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC). In de “device associated” module van het surveillanceprotocol van bloedstroominfecties worden patiënten op neonatale intensieve afdelingen (NICU’s) onderverdeeld in vijf categorieën volgens het geboortegewicht (van ≤ 750 g tot >2500 g) ⁽⁴⁾.

Hierna volgt een overzicht van de vergelijking tussen de drie surveillanceprotocollen.

2. Criteria voor een CLABSI

a) aanwezigheid van katheter

b) Klinische sepsis

Enkel in het Neo-Kiss-protocol wordt klinische sepsis in afwezigheid van een pathogeen mee geregistreerd. De criteria hiervoor zijn dat – buiten de afwezigheid van een gekweekt pathogeen – er een aangepaste antimicrobiële therapie wordt ingesteld gedurende minstens 5 dagen en er geen andere infectiehaard is. Buiten deze drie criteria moet er bovendien voldoen worden aan minstens twee van de zeven bijkomende criteria (zie verder lijst symptomen). 

Bij kweek van slechts 1 coagulase-negatieve kiem (CNS) kan klinische sepsis niet worden uitgesloten als niet voldaan wordt aan de criteria van CNS-BSI (zie verder), maar wel aan de criteria voor klinische sepsis.

c) Aanwezigheid van een pathogeen

d) Exclusie van micro-organismen (MO)

Er is geen exclusie van MO in NSIH en Neo-Kiss. In het CDC-protocol worden een aantal MO vermeld die niet bij primaire bloedstroominfecties worden geregistreerd, aangezien ze enkel voor gebruik bij de registratie van secundaire septicemieën in aanmerking kunnen komen: Salmonella, Campylobacter, Shigella, Listeria, Vibrio, Yersinia, Clostridium difficile, enterohemorragische E. coli en enteropathogene E. coli. Daarnaast zijn er ook MO die typisch “community-associated” infecties veroorzaken en zelden zorginfecties en bijgevolg ook worden geëxcludeerd:  Blastomyces,  Histoplasma,   Coccidioides,   Paracoccidioides,  Cryptococcus  en Pneumocystis.

e) aanwezigheid van commensale flora (normale huidflora)

f) aanwezigheid van één CNS

Enkel Neo-Kiss en NSIH maken in de commensale flora een onderscheid tussen non-CNS en CNS.

Hierbij moet voldaan zijn aan minstens twee symptomen (zie verder) en bijkomend aan één laboparameter (zie verder). De lijsten van symptomen en laboparameters van Neo-Kiss en NSIH zijn grotendeels vergelijkbaar, maar vertonen toch hier en daar enkele mineure verschillen.

g) Bloedstroominfectie-episode

h) Lijst van symptomen

i) Lijst van bijkomende laboratoriumparameters

3. Bespreking en besluit

Het verschil in de bestaande protocollen bemoeilijkt in de praktijk de surveillance van CLABSI. In het Universitair Ziekenhuis Antwerpen wordt namelijk volgens de drie protocollen geregistreerd. Enerzijds dienen gegevens verzameld te worden volgens het CDC-protocol aangezien in het kader van de Magnetaccreditatie data moeten aangeleverd worden voor “The National Databank of Nursing Quality Indicators® (NDNQI®) (5). Voor de benchmarking in het ziekenhuis worden precies de data uit deze databank gebruikt. Daarnaast is er op nationaal niveau de wettelijke verplichting om gedurende minstens één kwartaal deel te nemen aan de nationale surveillance van septicemieën. Tenslotte is er het engagement van het ziekenhuis om ook in het kader van “Neo-Kiss” op neonatologie data aan te leveren. Een aanpassing op nationaal niveau aan één van deze protocollen zou alvast een eerste stap tot uniformiteit kunnen zijn en het risico op “foutieve” interpretaties kunnen vermijden.

4. Referenties

1. Sciensano. National surveillance of nosocomial infections in neonatal intensieve care units in Belgium (Neo-Kiss).
https://www.sciensano.be/nl/biblio/national-surveillance-nosocomial-infections-neonatal-intensive-care-units-belgium-neo-kiss.

2. Nationales Referenzzentrum für Surveillance von nosokomialen Infektionen.
https://www.nrz-hygiene.de/fileadmin/nrz/module/recent/NEO-KISS_Protokoll.pdf

3. Sciensano. Zorginfecties en antimicrobiële resistentie (NSIH). Surveillance bloedstroominfecties in Belgische ziekenhuizen. Protocol versie 4.4, mei 2017.
https://www.wiv-isp.be/nsih/download/BSI%20surv%20protocol_NL_Jun2017.pdf

4. Centers for Disease Control and Prevention . National Healthcare Safety Network (NHSN). Patient Safety Component Manual CDC. January 2019.
https://www.cdc.gov/nhsn/pdfs/pscmanual/pcsmanual_current.pdf.

5. The Online Journal of Issues in Nursing (OJIN). The National Databank of Nursing Quality Indicators® (NDNQI®);12(3),2007.
http://ojin.nursingworld.org/MainMenuCategories/ANAMarketplace/ANAPeriodicals/OJIN/TableofContents/Volume122007/No3Sept07/NursingQualityIndicators.aspx