Inleiding

De verzorging van patiënten met (vermoeden van) hemorragische koortsvirussen (HKV) vereist het gebruik van specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Naast handschoenen, beschermkap, schoenbeschermers (of laarzen), masker en veiligheidsbril, behoort ook een beschermpak meestal tot de standaarduitrusting van gezondheidswerkers die met deze patiënten in contact komen. Met bepaalde beschermingsmiddelen zijn ziekenhuishygiënisten echter niet altijd vertrouwd. Zo zullen de klassieke isolatiejassen uit bijvoorbeeld SMS (meltblown middenlaag omgeven door polypropyleenvezels) die bij de verzorging van patiënten met multiresistente micro-organismen worden gebruikt, niet volstaan om zich adequaat te beschermen tegen HKV. In dit overzicht wordt getracht om wat meer duidelijk te scheppen in de waaier aan mogelijke beschermingspakken die er momenteel op de markt zijn. 

Normen

a) Beschermende kledij tegen chemische gevaren
Volgens de Europese standaard EN 14126, is beschermende kledij tegen biologische gevaren onderverdeeld in dezelfde types qua vloeistofdichtheid als chemische beschermende kledij. Deze kledij moet dus gecertificeerd zijn als categorie III chemische beschermende kledij (“chemical protective clothing”, herkenbaar aan het pictogram: zie figuur 1).

Figuur 1
 

Deze kledij van categorie III is bedoeld om de drager te beschermen tegen een dodelijk risico of blijvend letsel. Naargelang de graad van bescherming onderscheidt men binnen deze categorie III zes niveaus van bescherming (zie tabel 1).

Tabel 1

Type 1 wordt nog eens onderverdeeld in verschillende subtypes. Type 1a heeft binnenin een ademluchttoestel. Bij type 1b wordt het ademluchttoestel buiten het beschermpak gedragen. In type 1c is er een externe luchttoevoer via luchtslangen. Types 1a-ET en 1b-ET zijn bedoeld voor urgentieteams (ET = emergency teams). 

b) Beschermende kledij tegen biologische gevaren
Een manier om de kledij te herkennen die beschermt tegen biologische gevaren is de toevoeging van een suffix B. Bijvoorbeeld type 3-B. Het pictogram “bescherming tegen biologische gevaren” wordt ook gebruikt (figuur 2). 

Figuur 2

De norm EN 14126 omvat een aantal testmethoden waardoor de protectieklasse kan bepaald worden. Hoe hoger de protectieklasse hoe hoger de graad van bescherming. Hierdoor kan verwarring ontstaan met de classificatie zoals vermeld in tabel 1, waar de protectieklasse daalt met het oplopen van de nummering. Bij de selectie van beschermende kledij moet men er dus rekening mee houden dat de graad van bescherming niet heel hoog is bij protectieklasse 1 volgens de norm EN 14126. Hoe hoger de protectieklasse hoe beter de beschermende kledij zal beschermen in een specifieke situatie.

a) Test volgens ISO 22611: graad van bescherming tegen penetratie van biologisch gecontamineerde aërosolen.

b) Test volgens ISO 22610: Graad van bescherming tegen binnendringen van bacteriën in vochtige omstandigheden met mechanisch wrijven. 

c) Test volgens ISO 16603: Graad van bescherming tegen binnendringen van synthetisch bloed onder druk gedurende 5 min. 

d) Test volgens ISO 16604: Graad van bescherming tegen binnendringen van bloedoverdraagbare virussen gedurende 5 minuten.

 Naast deze 4 testen is het mogelijk dat bijkomend ook nog een virustest wordt uitgevoerd waarbij een gecontamineerde vloeistof met een bacteriofaag (Phi-X-174) wordt gebruikt. Deze test is vergelijkbaar met de test volgens ISO 16603 waarbij men gebruik maakt van synthetisch bloed. 

Draagcomfort

Werken in ondoordringbare beschermende kledij kan de lichaamstemperatuur van de drager in belangrijke mate beïnvloeden en dit zowel in (sub)tropische gebieden als in goed verwarmde patiëntenkamers in Westerse ziekenhuizen. De kledij beperkt immers de evacuatie van warmte en zweet met verhoging van de lichaamstemperatuur als gevolg. Dit probleem stelt zich vooral bij beschermende kledij van type 1 tot 3 (zie tabel 1). De kledij van de types 4 tot 6 zijn daarentegen vervaardigd uit microporeus materiaal waardoor in zekere mate zweet en warmte kan ontsnappen.
Gezondheidswerkers die beschermende kledij dragen moeten daarom tijdig hun activiteiten kunnen onderbreken. De Occupational Safety and Health Administration (OSHA) adviseert om de werktijd in warme omgeving en bij zware fysieke activiteiten te beperken tot bijvoorbeeld 20 minuten. Voldoende vochtinname vooraleer de activiteiten aan te vangen is daarom eveneens een belangrijk aandachtspunt. 

Accessoires

Naast het gebruik van beschermpakken kan het noodzakelijk om beschermende accessoires te gebruiken zoals kuitlange schoenbeschermers of een extra hoofdbescherming. Ook bij de keuze van deze accessoires kan men zich baseren op de hoger vermelde normeringen. Indien de vermelding zich echter beperkt tot bijvoorbeeld categorie III type 5 & 6, dan kan men hieruit concluderen dat een dergelijk beschermingsmiddel wel voldoende zal beschermen tegen lichte spatten, maar niet tegen overvloedige spatten onder druk.

Conclusie

De keuze van persoonlijke beschermingsmiddelen zal bepaald worden door een risicoanalyse. Verzorging aan het bed van patiënten met HKV vereist het gebruik van adequate bescherming zoals beschermingspakken met een beschermingsgraad van minimum type 3B of een hogere protectiegraad. Diegenen die geen patiëntencontact hebben maar wel assisteren bij het uitkleden van diegenen die patiëntencontact gehad hebben of bij het manipuleren van stalen, gesloten afvalcontainers,… kunnen voldoende beschermd worden met een lagere graad van PBM (bijvoorbeeld type 5B of type 6B).

Referenties

a) EN 14126:2004 Protective clothing. Performance requirements and tests methods for protective clothing against infective agents, CEN – European committee for standardization, Brussels. 

b) Protective clothing against chemical and biological hazards. http://oshwiki.eu/wiki/Protective_clothing_against_chemical_and_biological_hazards.