Inleiding

De problematiek rond antimicrobiële resistentie is voortdurend in ontwikkeling en vraagt om blijvende aandacht voor de toepassing van infectiepreventiemaatregelen. Deze ontwikkeling wordt geïllustreerd door de recente herziening van de lijst met prioritaire pathogenen door de WHO , , op basis van verschillende criteria (sterfte, incidentie, enz.), waaronder de mate van resistentie van micro-organismen. Samenwerking tussen de verschillende entiteiten en structuren die verantwoordelijk zijn voor infectiepreventie en -bestrijding is essentieel om situaties die uit deze problematiek voortvloeien, te beheersen.

In België is deze samenwerking zichtbaar binnen de «OST»-structuur, waarin de regionale gezondheidsautoriteiten (AVIQ in Wallonië, Departement Zorg in Vlaanderen en Vivalis in Brussel) samenwerken met Sciensano en het outbreakmanagementteam (OMT) van hospitalen of chronische zorgvoorzieningen, om MDRO -uitbraken te beheersen. Externe experten, bijvoorbeeld van de Nationale Referentie Centra, worden betrokken waar nodig.

Context

Het concept van het OST, een ondersteuningsteam voor uitbraken van multiresistente organismen (MDRO) in zorginstellingen, verscheen in 2013 in het Protocolakkoord met betrekking tot het Nationale Plan MDRO .

De speerpunten van dit protocolakkoord zijn het versterken van de epidemiologische en microbiologische surveillance, infectiebebeheersing, antibioticabeleid en ten slotte een betere coördinatie voor de strijd tegen MDRO, onder andere door de oprichting van het OST.

Het belang van het voortzetten en ondersteunen van de missies van het OST wordt ook benadrukt in de krachtlijn «Infectiepreventie en -bestrijding» van de menselijke pijler van het recente Belgische «One Health» Nationaal Actieplan ter Bestrijding van Antimicrobiële Resistentie (NAP-AMR) 2020-2024 , dat bestaat uit 10 strategische krachtlijnen.

Objectief

Het OST wil een bijdrage leveren aan de beheersing van MDRO-uitbraken in zorginstellingen

N.B. :
• MDRO-uitbraken staan op de lijst van meldingsplichtige infectieziekten. Het melden hiervan betekent niet automatisch dat u ondersteuning van  het OST krijgt. U kunt zelf proactief om hulp vragen, of deze wordt aangeboden zodra u de uitbraak meldt.
• Het OST is een ondersteunende structuur die losstaat van de HOST’s. Alle informatie over het HOST-project vindt u via deze link: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/pilootproject-hospital-outbreak-support-teams-host
• In Wallonië zijn er sinds 2020 acht veldteams, OSTA’s (OST Ambulatoire) genaamd, die op verzoek van AVIQ ondersteuning bieden aan residentiële zorginstellingen die te maken hebben met een cluster van infectieziekten. Zij kunnen helpen bij de implementatie van preventie- en bestrijdingsmaatregelen.

Vraag voor ondersteuning:

Ondersteuningsvragen kunnen telefonisch of per e-mail worden ingediend bij uw regionale gezondheidsautoriteit:

• AVIQ (Wallonie) :
o Wallonie :
– Tel: 071/33 77 77
– E-mail: surveillance.sante@aviq.be

o Communauté germanophone :
– Tel : 0492/14 05 57
– E-mail : infektionen@dgov.be

• Departement Zorg (Vlaanderen) : 
– E-mail : infectieziektebestrijding@vlaanderen.be

• Vivalis (Bruxelles) :
– Tel : 02/552 01 91
– E-mail : notif-hyg@vivalis.brussels

Om u te helpen om de nodige informatie over een uitbraak naar ons door te sturen, is er op de volgende websites een checklist (interactieve PDF) beschikbaar voor de 3 regio’s. Deze checklist is  in samenwerking met Departement Zorg, AVIQ, Vivalis en Sciensano opgesteld:

• AVIQ : Les maladies infectieuses de A à Z | AVIQ (checklist en attente de publication)

• Departement Zorg : https://www.departementzorg.be/nl/outbreak-support-team-ost

•Vivalis : https://www.vivalis.brussels/fr/prevenir-et-agir/surveillance-sanitaire/support-a-la-gestion-des-epidemies-mdro-dans-les

Samenstelling van het OST:

Het OST wordt geleid door experts van de regionale gezondheidsautoriteiten (AVIQ,  Departement Zorg of Vivalis, afhankelijk van de regio). Dit ondersteuningsteam wordt ingezet op vraag van het IPC-team van de instelling of de arts die verantwoordelijk is voor de bestrijding van de uitbraak, of, indien nodig, door de regionale gezondheidsautoriteiten zelf na ontvangst van een melding van een uitbraak.

De betreffende regionale gezondheidsautoriteit roept vervolgens andere experts op om het OST te vormen:
• Sciensano
• het betreffende Nationale Referentiecentrum  (NRC)
• andere nationale velddeskundigen

Ondersteuning

De verschillende mogelijke ondersteunende activiteiten van het OST zijn:
• Delen van de MDRO-checklist
• Organisatie van overleg waar OST-leden en het  IPC-team van de instelling samenkomen. Afhankelijk van de situatie kunnen ook andere medewerkers van de instelling worden uitgenodigd, zoals het management, het laboratorium, de onderhoudsafdeling, de preventieafdeling, de kwaliteitsafdeling, enz. Overleg kan ter plaatse in de instelling of online overleg gebeuren.
• Beschikbaar stellen van een tool voor epidemisch onderzoek en -beheer (Home – Epi-curve tool);
• Analyse van de indicatoren die de instelling of Sciensano ter beschikking heeft met betrekking tot het gebruik van antimicrobiële middelen, handhygiëne, enz.;
• Plaatsbezoeken met observaties en het eventueel nemen van stalen van de handen van het personeel en de omgeving (beschikbaar in Vlaanderen en in ontwikkeling in Brussel) met terugkoppeling van de vaststellingen en aanbevelingen in een verslag.
• Het formuleren van  aanbevelingen op basis van beschikbaar wetenschappelijk bewijs, nationale en internationale aanbevelingen en ervaring (inzichtelijke ondersteuning);
• Regelmatige monitoring en follow-up totdat de uitbraak voorbij is;
• Sturing van de instelling door ondersteuning van het management met betrekking tot de te nemen maatregelen;
• …

N.B.:  De primaire en uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de te nemen maatregelen om de uitbraak in te dijken ligt bij het ziekenhuis of de zorginstelling.

Meldingsplicht : 

MDRO-uitbraken zijn opgenomen in de lijst van meldingsplichtige ziekten voor elke regionale gezondheidsautoriteit.

Voor meldingen verwijzen wij u naar de specifieke meldprocedure voor elke regio:
• AVIQ (Wallonië) :  La déclaration obligatoire des maladies infectieuses en Wallonie de langue française | AVIQ
• Departement Zorg (Vlaanderen) : https://www.departementzorg.be/nl/een-meldingsplichtige-infectieziekte-aangeven
• Vivalis (Brussel) : https://www.vivalis.brussels/fr/prevenir-et-agir/surveillance-sanitaire/maladies-a-declaration-obligatoire-en-region-bruxelloise#heading-1

N.B. :  Een verklaring houdt geen verzoek om ondersteuning door het OST in.

Referenties

1  WHO Bacterial Priority Pathogens List, 2024: bacterial pathogens of public health importance to guide research, development and strategies to prevent and control antimicrobial resistance. Geneva: World Health Organization; 2024. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.

2  WHO fungal priority pathogens list to guide research, development and public health action. Geneva: World Health Organization; 2022. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.

3 MDRO : Multi-Drug Resistant Organisms

4  Protocole d’accord concernant le Plan national multidrug resistant organisms (MDRO), Moniteur belge, 21/11/2013.

5  https://www.health.belgium.be/fr/plan-daction-national-belge-one-health-de-lutte-contre-la-resistance-aux-antimicrobiens-2020-2024