◄ Terug naar inhoud

Welke interventies hebben een effect op de handhygiëne van volwassen patiënten in een ziekenhuis?

Hombroeckx Dennis et Viaene Dorien - studenten Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde, KULeuven

hygiene

1. Inleiding    

Hygiëne is een belangrijk element van de huidige samenleving.[7] In sommige situaties is het niet meer weg te denken, bijvoorbeeld in een operatiekwartier, bij het uitvoeren van wondzorg of in ons alledaagse leven. Ook in de reclame voor thuishygiëne producten wordt steeds meer aandacht besteed aan een wetenschappelijke onderbouwing (bv. Dettol®).[4,8] Hygiëne is een belangrijk element om kwalitatieve zorg op elk niveau te kunnen verlenen.[10] In ziekenhuizen wordt hier meer aandacht aan besteed door de opkomst van resistente ziekenhuisbacteriën. Ook zorgverstrekkers, patiënten en hun familieleden kunnen, door aandacht te schenken aan hygiëne, een bijdrage leveren in het kader van reductie en preventie van de verspreiding van ziektekiemen. [7] Handhygiëne interventies worden erkend als zijnde efficiënt om transmissie van infecties in de gezondheidszorg te verminderen.[5]
In de literatuur wordt voornamelijk de handhygiëne van zorgverstrekkers besproken en onderzocht. De handen van gezondheidswerkers worden vaak gezien als de hoofdroute waarlangs micro-organismen zich verspreiden.[6] Istenes et al. toonden aan dat de richtlijnen rond handhygiëne steeds beter worden nageleefd door de zorgverstrekkers. Toch bedraagt de compliance hier nog steeds minder dan 50%.[6]
Maar hoe is het gesteld met de handhygiëne van de patiënten zelf? Patiënten worden meestal ingezet om de handhygiëne van zorgverstrekkers te observeren en hen hieraan te herinneren. Ze geven aan dat ze zich veiliger voelen indien zorgverstrekkers handhygiëne uitvoeren in hun gezichtsveld. Zo kunnen ze toezien op de kwaliteit van de handhygiëne in het ziekenhuis.[6] Als patiënten betrokken worden in dit aspect van zorg vloeit hier een hogere patiëntparticipatie uit voort. Toenemende patiëntparticipatie leidt tot toenemende patiëntveiligheid. Een gevolg hiervan is dat de zorgverstrekkers hun compliantie (trouw) aan handhygiënerichtlijnen eveneens stijgt.[11] Maar vaak zijn patiënten een bron van hun eigen infecties[1], van infecties bij zorgverstrekkers en infecties bij andere patiënten.[7] De gsm van een patiënt[2] of het aanraken van een besmet oppervlak vormen vaak bronnen van handcontaminatie.[7]  De mobiliteit van patiënten vergroot de kans op het verspreiden van bacteriën via deze weg.[7]
Door het  implementeren van specifieke handhygiëne-interventies, met de focus op patiënten, zou de handcontaminatie en bijgevolg de verspreiding van bacteriën verminderd kunnen worden. Hierdoor zouden de zorginfecties en de hiermee gepaard gaande mortaliteit significant gereduceerd kunnen worden.[1] Het is dus belangrijk om interventies te vinden die de uitvoering van handhygiëne bij patiënten kunnen stimuleren. Daarom ligt de focus van deze review op ‘de effecten van de interventies rond handhygiëne bij volwassen gehospitaliseerde patiënten’.

2. Methodologie

Een literatuuronderzoek werd uitgevoerd naar systematische reviews met betrekking tot handhygiëne van patiënten binnen een ziekenhuis. Door middel van de zoektermen, weergegeven in tabel I, werden er relevante publicaties van 2005 tot 2015 opgespoord in de databanken Medline, Cochrane, CINAHL, Embase en Tripdatabase. In totaal werden 149 reviews geselecteerd op basis van hun titel. Hiervan werden 6 reviews behouden die informatie bevatten over handhygiëne van patiënten binnen een ziekenhuissetting. Uit deze reviews bleek dat veel aandacht ging naar de impact van de patiënt op de handhygiëne van zorgverstrekkers. Strategieën in verband met handhygiëne voor patiënten werden vermeld, maar concrete resultaten werden niet weergegeven. Daarom stelden we ons de vraag: ‘Welke interventies hebben een effect op de handhygiëne van volwassen patiënten in het ziekenhuis?’.

Tabel I: Zoektermen gebruikt voor het vinden van systematische reviews m.b.t. handhygiëne-interventies bij patiënten, periode 2005-2015
Hombroeckx-nl-05

Hierna werd een literatuurstudie verricht op basis van de genoemde databanken om relevante publicaties te vinden. Artikels werden in deze review opgenomen indien ze voldeden aan de volgende inclusiecriteria :
(1) de patiënten zijn opgenomen in een ziekenhuis;
(2) de patiënten zijn ouder dan 18 jaar;
(3) de artikels mogen niet ouder zijn dan 10 jaar.

Studies werden niet opgenomen in de review indien ze beantwoordden aan één van de volgende exclusiecriteria :
(1) de artikels hebben een consultatieruimte binnen een ziekenhuis als setting;
(2) het gaat om rust- en verzorgingstehuizen en thuisomgeving;
(3) handhygiëne van gezondheidsmedewerkers;
(4) artikels die geen enkele uitkomstmaat hebben over de handhygiëne van patiënten.

De gebruikte zoektermen en flow chart rond de gevonden artikels worden weergegeven in tabellen I en II.
In totaal zijn er 2799 artikels gevonden in de verscheidene databanken (Medline, Cochrane, CINAHL, Embase en Tripdatabase). Op basis van de beoordeling van de abstracten werden 407 artikels geïncludeerd, waarvan 377 artikels opnieuw werden geëxcludeerd. Dertig artikels werden beoordeeld op basis van de volledige tekst, waarvan uiteindelijk 5 artikels werden behouden. Tenslotte werden de referenties van alle relevante studies en reviews gescreend (sneeuwbalmethode). Maar dit leverde geen bijkomstige artikels op. De taalrestricties waren Nederlands en Engels.
De inhoud van de artikels werd samengevat in tabellen om een goed overzicht te bewaren voor de onderzoekers. Elke tabel bestond uit volgende categorieën: jaartal, probleemstelling, doelstelling/vraagstelling/hypothese, design, in – en exclusiecriteria, variabelen/meetinstrumenten, procedure en analyse. De resultaten werden genoteerd in een uitkomstentabel voor elk artikel. Zo werd een goed overzicht bewaard (zie tabel IV). Om de inhoudelijke kwaliteit van de artikels te beoordelen werd er gebruik gemaakt van de Delphi – lijst.[9] 

Tabel II: Flow-chart m.b.t. de selectie van de gevonden artikels
Hombroeckx-05

3. Resultaten

Het doel van deze review is om een beeld te schetsen van de effecten van patiëntgerichte interventies op de handhygiëne binnen een ziekenhuis. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden werd een literatuurstudie uitgevoerd waarin 5 artikels geïncludeerd werden. De uiteindelijk opgenomen artikels bestonden uit twee cross-sectionele onderzoeken[1,11], één retrospectief onderzoek[5], één exploratieve piloot studie[6] en één prospectief gerandomiseerde studie.[7]

Methodologische kwaliteit
De methodologische kwaliteit van de artikels werd beoordeeld met behulp van de Delphi-lijst (tabel III). Elk criterium werd beoordeeld op de volgende wijze: een ‘+’ werd toegekend als het criterium werd vermeld. Een ‘-‘ indien het criterium niet werd vermeld. De criteria omvatten: randomisatie, in- en exclusiecriteria, of de effectbeoordelaar geblindeerd was, of de zorgverstrekker geblindeerd was en of de patiënt geblindeerd was, de puntschatting van de primaire uitkomstmaten en uiteindelijk de analyse van ‘intention to treat’.
De methodologie van de artikels werd niet altijd even duidelijk besproken waardoor het moeilijk was   om deze te beoordelen. Indien het niet duidelijk was in het artikel of een bepaalde methode gebruikt werd of niet, dan gingen de onderzoekers ervan uit dat deze methode niet toegepast werd. Op basis van deze criteria kon geconcludeerd worden dat de methodologische kwaliteit van de geïncludeerde studies matig was.

Tabel III: Kwaliteitsbeoordeling van de artikels aan de hand van de Delphi-lijst
Hombroeckx-nl-06

Studieresultaten
Gagné et al. voerden een retrospectieve studie uit in het Centre Hospitalier Pierre – Le Gardeur. Hierbij kwamen drie hypothesen naar voren: (1) patiënten kunnen hun handhygiëne verbeteren door het routinematig gebruik van alcoholgel; (2) handhygiëne kan de verspreiding van MRSA (methicilline resistente Staphylococcus aureus) minimaliseren en reduceren; (3) systematische aandacht van de patiënt voor handhygiëne is tevens een motivatie tot verhoogde compliance van de zorgverstrekkers voor handenwassen. Om bovenstaande hypothesen te onderzoeken werden volgende patiëntgericht interventies uitgevoerd: (a) de voordelen van goede handhygiëne werden uitgelegd aan de patiënten en de familieleden, (b) tevens werd hen uitgelegd hoe ze hun handen moesten ontsmetten met alcoholgel (2 x/d), (c) bovendien kregen ze een brochure over nosocomiale infecties. Honderdzestien patiënten die langer dan 7 dagen gehospitaliseerd waren, werden nasaal gescreend (1 maal per week gedurende 4 weken). De studie toonde aan dat het aantal nosocomiale MRSA-infecties per 1000 opnames daalde met 51%. De totale hoeveelheid van nosocomiale MRSA infecties tegenover het totaal aantal  MRSA-positieve patiënten (aantal geïnfecteerde dragers en asymptomatische dragers samen) daalde van 51% naar 37%. De compliance van de gezondheidsmedewerkers verbeterde met meer dan 30% tijdens deze studie, en dit zonder extra interventies. De studie bewijst dat systematische handdesinfectie een goedkope en efficiënte manier is om nosocomiale MRSA-transmissie tegen te gaan. De toegepaste patiëntgerichte interventies kunnen met geringe kosten in alle gezondheidszorgsettings gebruikt worden, ook in afgelegen gebieden met weinig middelen.[5]
Patiënten meer bewust maken van het belang van handhygiëne staat in lijn met de WHO richtlijnen. Deze richtlijnen benadrukken een veelvoudige aanpak waarin patiënten, leveranciers en ziekenhuizen betrokken worden.[10] Dit is dan ook het doel van het cross-sectioneel, interviewer -administered onderzoek (Barker et al.). Om patiënten te betrekken in de studie kregen ze een antibacterieel doekje op hun maaltijdplateau. Drie vragen werden gesteld: (1) vindt de patiënt het vervelend om zorgverstrekkers naar hun handhygiëne te vragen? (2) hoe dikwijls wassen de patiënten hun handen vóór het eten? (3) wassen de patiënten hun handen na toiletgebruik? De eerste vraag zal niet besproken worden omdat dit onderwerp buiten de onderzoeksvraag valt. De term ‘handen wassen’ omvatte hier zowel het gebruik van water en zeep, als ontsmettingsmiddelen op basis van alcohol of antibacteriële doekjes. De studie betrof 207 patiënten (response rate 98.6%) die verbleven in het University of Wisconsin Hospital and Clinics. Een overgroot deel van de patiënten (89,4%) gaf aan dat een alcoholgel langs het bed nuttig was. Van de patiënten, die als interventie een antibacterieel doekje op hun maaltijdplateau kregen, vond 87.2% dit zinvol. In de studie werd vastgesteld dat de patiënten die thuis zelden of nooit hun handen wassen vóór het eten dit wel deden in het ziekenhuis. Patiënten die thuis wel handhygiëne toepassen vóór het eten doen dit minder in het ziekenhuis (daling van 64,7% naar 41,4%). Barker et al. stellen een analoge daling vast voor handhygiëne na toiletgebruik. Leeftijd, mobiliteit en het algemene welzijngevoel van de patiënt zijn factoren die inspelen op het toepassen van handhygiëne vóór het eten.[1]
Achterhalen welk gedrag, welke houding en welke perceptie patiënten hebben tegenover handhygiëne is een belangrijk aspect. Patiëntenparticipatie maakt deel uit van de patiëntenveiligheid.[11] Patiënten betrekken bij de uitvoering van handhygiëne is volgens de laatste richtlijnen een geschikte strategie.[10] Het is belangrijk dat de instelling herkent dat niet elke patiënt wil meewerken. De graad van coöperatie en motivatie van de patiënten zijn cruciale aspecten voor eender welke handhygiëne campagne.[11] De studies van Wu et al. en Istenes et al. waren gericht op het gedrag, de perceptie en de houding die patiënten hebben tegenover handhygiëne.[11,6]
Wu et al. voerden een cross-sectioneel onderzoek uit in het Veterans General Hospital met 859 participanten (303 patiënten en 556 familieleden, response rate 32,4%). De studie evalueerde of het belang dat patiënten hechten aan handhygiëne hen beïnvloedt in hun ziekenhuis- of dokterskeuze. De meerderheid van patiënten (78,4 %) wou meer informatie over handhygiëne. De toepassing van handhygiëne werd door 75,9% van de patiënten gezien als een criterium in de ziekenhuiskeuze. Maar liefst 66,8% hield hier ook rekening mee in hun dokterskeuze. Indien patiënten voorgaande ervaringen hadden met ziekenhuisinfecties is er tweemaal zoveel kans dat handhygiëne zal meetellen in de ziekenhuis- en artskeuze.[11]
Istenes et al. bestudeerden het verband tussen de houding van de patiënten betreffende handhygiëne en de uitvoering ervan in de praktijk. Er werden 100 handstalen afgenomen van patiënten in het Summa Health System Akron City Hospital. Hierna konden de patiënten een vragenlijst invullen met vragen naar ondersteuning bij het handenwassen in het ziekenhuis en naar de aanwezigheid van hygiënische producten in de omgeving van hun bed.[6] De studie rapporteerde een significant positieve correlatie tussen de patiënten die hun handen thuis wassen en in het ziekenhuis. Aangezien er werd vastgesteld dat patiënten handhygiëne even belangrijk vinden in de thuisomgeving als in de ziekenhuisomgeving, konden de onderzoekers concluderen dat patiënten zich wel degelijk bewust zijn van het belang van handhygiëne.[6,11] De studie van Barker et al. gaf echter ook aan dat thuis de handen frequenter worden gewassen dan in het ziekenhuis.[1]
De kennis van de patiënt rond handhygiëne is naast gedrag, houding en perceptie eveneens belangrijk om verdere verspreiding van infecties tegen te gaan.[7] Kundrapu et al. deden een prospectief gerandomiseerde studie naar het effect van handen wassen met zeep en water versus alcohol rub op het verwijderen van Clostridium difficile (C. difficile). Vierenveertig patiënten namen deel aan de studie. Ondanks de effectiviteit van handenwassen met zeep en water voor het reduceren van Clostridiumsporen was 10% van de patiënten nog steeds drager. Maar liefst 73% van de patiënten wist niet dat de sporen van C. difficile niet gedood kunnen worden door alcoholgel. De onderzoekers besluiten dat patiëntenkennis rond handhygiëne belangrijk is om verdere verspreiding van infecties tegen te gaan.[7]
Om een duidelijk overzicht te creëren van de studies werd een uitkomstentabel opgesteld, zie tabel IV.

Tabel IV: Uitkomstentabel van de weerhouden studies
Hombroeckx-nl-04


4. Discussie

Zoekstrategi
Vijf artikels werden geïncludeerd op basis van de inclusie- en exclusiecriteria. Mogelijk zijn enkele fouten opgetreden in de zoektocht naar relevante studies. De gebruikte zoektermen (zie tabel I) werden verdeeld onder 2 onderzoekers. Eén onderzoeker gebruikte de even zoektermen en de andere onderzoeker gebruikte de oneven zoektermen. Hierdoor kan het zijn dat het overzicht van de zoektocht en de gevonden studies niet optimaal was. Mogelijk werden nog studies gemist doordat beide onderzoekers geen andere databanken gebruikten dan diegene die in de methodologie beschreven staan.
Eveneens was het screenen van de artikels op basis van de titel alleen mogelijk niet de meest optimale methode. Indien elk artikel afzonderlijk werd beoordeeld op basis van het abstract konden er meer studies geïncludeerd worden. Dit geldt eveneens voor het abstract, soms is dit beknopt waardoor er snel overgegaan wordt naar een ander abstract.
De gevonden artikels correleerden niet allemaal even sterk met de onderzoeksvraag, waardoor het moeilijk was om een gepast antwoord te formuleren op de vraag.

Methodologische kwaliteit artikels
De methodologische kwaliteit van de artikels die geïncludeerd werden in de review, werd geanalyseerd op basis van de Delphi-lijst.[9] Geen enkel onderzoek voldeed aan alle criteria van de Delphi-lijst. Aan de hand hiervan konden we vaststellen dat de kwaliteit van de studies niet altijd even hoog was.
Elke studie haalde inclusie- en exclusiecriteria aan. In geen enkele studie werden de patiënten geblindeerd. Eveneens gebruikte geen enkel artikel een puntschatting spreiding van de primaire uitkomstmaten of de intention-to-treat methode. De intention-to-treat kan belangrijk zijn indien patiënten wegvallen uit het onderzoek; niet meetellen van verloren patiënten kan leiden tot overschatting van het behandelingseffect.
Alle artikels die geïncludeerd werden, beschreven hun methodologie slechts beknopt. Barker et al.  bespraken dat de handhygiëne van de patiënten gemonitord werd door de ziekenhuismedewerkers, maar de werkwijze werd niet beschreven. Dit deed vragen oprijzen zoals: werden er checklisten gebruikt? Werden de bevindingen genoteerd? Werden de zorgverstrekkers onderricht in handhygiëne voor de patiënten?
In de studie van Istenes et al. werd de volledige handsampling uitvoerig besproken met de onderzoeksverpleegkundigen, alsook de methode om de patiënten te bevragen (een door de onderzoeker opgesteld survey). De participanten dienden een informed consent te ondertekenen bij deelname.[6] Een specifiekere omschrijving van de gebruikte methoden was beschikbaar bij Gagné et al. De onderzoekers maakten gebruik van een brochure over nosocomiale infecties. De patiënten moesten tweemaal per dag (enkel op weekdagen) de handen ontsmetten met alcoholgel. Verdere details over deze interventies ontbraken. Alsook werd de inhoud van de brochure niet meegedeeld. De steekproefverzameling van participanten werd eveneens niet uitvoerig besproken. Mogelijke vooroordelen, blindering of gebruikte statistiek werd niet aangehaald in de studie.[5] Wu et al. maakten ook gebruik van een vragenlijst. De inhoud hiervan werd toegevoegd in een aparte rubriek met de vragen in een bijlage. De vragenlijst werd door 5 experten geëvalueerd op validiteit, maar niet voorafgaand uitgetest omdat er een beperkte tijd was voor het implementeren van de handhygiëne richtlijn.[11]  Kundrapu et al.  vermeldt dat de patiënten gerandomiseerd werden. Alsook werden de verschillende interventies rond handhygiëne en de gebruikte handsampling toegelicht. Deze studie maakte gebruik van de WHO-richtlijnen. De blindering van het laboratoriumpersoneel werd vermeld in dit artikel.[7]  Zowel Gagné et al., istenes et al. als Wu et al. gaven weer dat hun team een zekere training ondergaan had om aan de onderzoeken te kunnen meedoen.[5,6,11] Soms werden statistische methoden weergegeven (Pearson X2 test, Fisher exact test, student-t test, 5 punt-Likert schaal en Kruskall-Wallis test), maar er werden in de artikels geen exacte cijfers gegeven om deze te verifiëren. Op basis van hun testen werd soms een p –waarde toegevoegd.[1,6,11] Kundrapu et al. vermeldt ook dat de gegevens (van zijn staalnames) werden verwerkt met SPSS statistische sofware.[7]

Resultatenbespreking

Indien patiënten de voordelen van goede handhygiëne aangeleerd kregen, er hen uitgelegd werd hoe ze hun handen moesten ontsmetten met handalcohol en een bijkomend een brochure gegeven werd over nosocomiale infecties, kon er een toename in patiëntenmotivatie voor handhygiëne waargenomen worden.[5] Eveneens steeg hun kennis en waakzaamheid ten opzichte van nosocomiale infecties.[5] Er werd aangetoond dat de compliance van handhygiëne bij zorgverstrekkers steeg met stijgende patiëntmotivatie.[11]  De waargenomen stijging in compliance bij zorgverstrekkers wordt in de studie van Gagné et al. ook deels toegeschreven aan de zichtbare daling van het aantal MRSA infecties. De studie vertoonde enkele eperkingen: er waren veel kamers met 4 personen waar geen toiletten of wastafels aanwezig waren. Hierdoor was er een toename van het risico op bacteriële verspreiding. De patiënten kregen enkel een nasale screening, maar  de andere voorkeursplaatsen van MRSA-kolonisatie werden niet bemonsterd. Ook was het geen gecontroleerde studie.[5]
Kennis en informatie die men aan patiënten meegeeft, kan mogelijk enkele misvattingen verhelderen, zoals de resistentie van C. difficile sporen tegen alcohol.[7] Handen wassen zorgt voor een sterkere daling van bacteriën en verwijdert sporen in tegenstelling tot enkel ontsmetten met handalcohol.[7] Kundrapu et al. suggereren dat handen wassen een zinvolle en simpele interventie is om in de zorg te implementeren. De onderzoekers stelden eveneens een sporicide electrochemisch gegenereerde hypochloride zuuroplossing voor om sporen te verwijderen, dit leverde een significant beter resultaat op. De aanneembaarheid van de resultaten van Kundrapu et al. kan mogelijk in twijfel getrokken worden omdat de methodologie van het artikel zeer beknopt beschreven werd. Er werd geen informatie gegeven rond de verwerking van hun bevindingen.[7]
Zowel bij zorgverstrekkers als bij patiënten heeft het gedrag en de attitude een grote invloed op de compliance van handhygiëne.[6,11] In de studie van Istenes et al. kunnen patiënten een vragenlijst invullen over de manier waarop zij de handhygiëne toepassen. Het onderzoek toont een goede interne consistentie aan, maar er is een mogelijke bias: de verpleegkundige heeft het onderzoek voorgelezen aan de deelnemers, waardoor de patiënten mogelijk in hun antwoorden werden beïnvloed.[6] Welke klinische interventies, gericht op gedrag en attitude, het meest efficiënt zijn moet nog verder onderzocht worden via goed opgezette studies.
De toekomstige handhygiëne interventies zullen als doel hebben om de motivatie van te doen stijgen. Handhygiëne uitvoeren is afhankelijk van de persoonlijke motivatie.[11] Patiënten die reeds een zorginfectie doormaakten, waren het meest gemotiveerd om informatie te verkrijgen rond handhygiëne en zij nemen handhygiëne wel degelijk mee in hun dokters- en ziekenhuiskeuze.[11] De toepassing van handhygiëne door patiënten in de ziekenhuisomgeving staat op een laag niveau, lager dan in de thuisomgeving.[1,6] Nochtans werd er vastgesteld dat patiënten aangeven dat ze handhygiëne belangrijk vinden voor zichzelf en voor de zorgverstrekkers.[11] We vragen ons af waarom patiënten alert zijn voor handhygiëne bij zorgverstrekkers, maar minder alert voor hun eigen handhygiëne? Misschien kan bijkomend onderzoek uitgevoerd worden om de onderliggende factoren te vinden ‘waarom men handhygiëne niet uitvoert, maar het toch belangrijk acht’.
Barker et al. hadden een antibacterieel doekje op de maaltijdplateau van patiënten gelegd waardoor de handhygiëne significant verbeterde. Slechte ziekenhuishygiëne is soms een gevolg van beperkte toegang tot hygiëne mogelijkheden, maar ook mobiliteitsproblemen vormen een hinderpaal.[1] Een beloftevolle interventie in de studie van Barker et al., vooral voor patiënten met mobiliteitsproblemen en slechte handhygiëne, is het plaatsen van handalcohol langs het bed. Het in kaart brengen van de onderliggende factoren van slechte handhygiëne kan een grote vooruitgang betekenen voor de reductie van mortaliteit en zorginfecties.[1] Enkele beperkingen van de studie bestaan uit: (1) de resultaten mogen niet aanvaard worden in een kinderziekenhuis: hier gelden andere richtlijnen voor handhygiëne en andere risico’s op transmissie van ziekenhuisbacteriën. (2) er was een risico op overrapportering: patiënten van intensieve zorgen met gelimiteerde zelfzorg en patiënten met cognitieve disfunctie werden geëxcludeerd uit de studie. Het risico op onderrapportering is minimaal, vermits 60% van patiënten met slechte handhygiëne dit zelf rapporteerden.[1]

5. Conclusie

De toegepaste patiëntgerichte interventies, zoals het aanleren van goede handhygiëne, het aanleren van ontsmettingstechnieken met handalcohol en het meegeven van een informatiebrochure aan de patiënten, kunnen in meerdere zorgomgevingen gebruikt worden, ook in afgelegen gebieden met minder middelen. Er werd aangehaald dat systematische handdesinfectie een goedkope en efficiënte strategie is tegen nosocomiale transmissie.[5]
Patiënten vonden het zinvol als er een antibacterieel doekje op hun maaltijdplateau lag.[1] Bij slechte handhygiëne of mobiliteitsproblemen vormt een handalcoholpompje langs het bed een mogelijke oplossing. Handalcohol is nuttig voor alle patiënten in het ziekenhuis.[1] De meerderheid van de patiënten wil meer informatie over handhygiëne.[11] De kennis van patiënten over handhygiëne is een belangrijk element om verspreiding van infecties tegen te gaan.[7]
Door het uitvoeren van een grondig literatuuronderzoek werd vastgesteld dat er weinig artikels te vinden zijn over de handhygiëne uitgevoerd door patiënten en/of bezoekers in een ziekenhuis.
De uitgevoerde interventies die men aangeeft in de studies en hun effecten werden te weinig besproken. Degelijk onderzoek naar onderliggende factoren om patiënten beter te stimuleren tot verhoogde handhygiëne moet nog uitgevoerd worden. Vooral (dubbel blind) gerandomiseerde gecontroleerd onderzoeken kunnen een meerwaarde zijn om een antwoord te vinden op de vooropgestelde onderzoeksvraag: ‘Welke interventies hebben een effect op de handhygiëne van volwassen patiënten in het ziekenhuis?’.

6. Literatuurlijst

1. Barker A, Sethi A. Patient Hand Hygiene at Home Predicts Their Hand Hygiene Practices in the Hospital. National Institutes Of Health. 2014;35(5):585-588.

2. Brady R, Hunt A. Mobile phone technology and hospitalized patients : a cross – sectional surveillance study of bacterial colonization , and patient opinions and behaviours. European Society of Clinical Microbiology and Infectious diseases. 2011;17: 830-835.

3. Davis R, Parand A. Systematic review of the effectiveness of strategies to encourage patients to remind healthcare professionals about their hand hygiene. Journal of Hospital Infection. 2014;89:141-162.

4. Dettol. (2015). About germs & illness prevention. Geraadpleegd op 9/05/2015. Available from http://www.dettol.co.uk/illness-prevention/about-germs-illness-prevention

5. Gagné D, Bédard G. Systematic patients’ hand disinfection : impact on meticillin- resistant staphylococcus aureus infection rates in a community hospital. Journal of Hospital Infection. 2010;75: 269-272.

6. Istenes N, Bingham J. Patients’ potential role in the transmission of health care – associated infections: prevalence of contamination with bacterial pathogens and patient attitudes toward hand hygiene. American Journal of Infection Control. 2013;41:793-8.

7. Kundrapu S, Sunkesula V. A Randomized Trail of Soap and Water Hand Wash Versus Alcohol Hand Rub for Removal of Clostridium difficile Spores from Hands of Patients. Chicago Journals. 2014;35(2):204-206.

8. Sabre Awards (2013). SABRE Awards India Announced  (2013). Geraadpleegd op 9/05/2015. Available from http://www.prmoment.in/1265/sabre-awards-india-announced.aspx.

9. Verhagen, A., de Vet, H. The Delphi list: a criteria list for quality assessment of randomized clinical trials for conducting systematic reviews developed by Delphi consensus. Journal Clinical Epidemiology. 1998;12:1235-1241.

10. World Health Organisation. WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: First Global Patient Safety Challenge Clean Care Is Safer Care (2009). Geraadpleegd op 29 april 2015. Available from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK144019/

11. Wu K, Lee S, Chen J, et al. Hand hygiene among patients: Attitudes, perceptions and willingness to participate. American Journal of Infection Control. 2013;41:327-31.

◄ Terug naar inhoud

Nieuwigheden

Wetenschappelijke agenda

  • maart 2024
  • 28/03
    BICS Symposium
  • april 2024
  • van 8/04 tot 11/04 || in Edinburgh
    The Microbiology Society Annual Conference
  • van 23/04 tot 24/04 || in Birmingham
    Infection and Prevention Control (IPC)
  • van 27/04 tot 30/04 || in Barcelona
    34th European Congress of Clinical Microbiology and infectious diseases
  • mei 2024
  • van 16/05 tot 17/05 || in Louvain-La-Neuve
    18ème Rencontre Internationale Francophone des Infirmiers et Infirmières (RIF)
Bekijk de volgende evenementen

Schrijf ook een artikel !

Vacatures

Onze partners

Flux RSS

Subscribe

REDACTIE

Ontdek de andere online nummers van het tijdschrift

Het volledige archief

Ontdek onze special

Uitwisseling van ervaringen