J. M. Al Salman ; S. Hani ; N. de Marcellis-Warin ; S.F. Isa

Effectiveness of an electronic hand hygiene monitoring system on healthcare workers’ compliance guidelines.

Journal of infection and public health  2015 Vol. 8 nr. 2 pp 117-126

Handhygiëne is een steeds groter wordende uitdaging voor de bevolking en een cruciaal element om de veiligheid van de patiënten in zorginstellingen te verzekeren.  Op dat vlak zijn al grote inspanningen geleverd onder de vorm van voorlichting, sensibilisering en observaties. Om de mogelijke impact van technologie in de gezondheidszorg te evalueren, observeerden we de effecten van een bijzondere technologie die ontwikkeld werd om een antwoord te bieden op de steeds grotere uitdagingen rond handhygiëne. We voerden een onderzoek uit op de coronaire zorgeenheid (16 bedden) van het Salmaniya Medical Complex (SMC) in Bahrein,  waar het systeem werd geïnstalleerd. We volgden er 28 dagen lang de handhygiëne van de gezondheidswerkers in deze eenheid op. In de loop van het onderzoek werden commentaren, opmerkingen en suggesties opgetekend en verbeteringen aan de technologie aangebracht.  Hoewel er aanzienlijke weerstand tegen verandering was, waren de globale resultaten bevredigend. De naleving van de handhygiëneregels steeg van 38-42% naar 60% in het begin van het onderzoek en naar een gemiddelde van 75% op het einde van studie. In sommige gevallen werden piekresultaten van 85% of zelfs 100% opgetekend. Onze casestudie toont aan dat technologie een doeltreffende manier kan zijn om de naleving van handhygiëne in ziekenhuizen te promoten en te verbeteren en zo kruisbesmettingen te vermijden, vooral dan op de intensieve zorgeenheden.

J. A. Srigley ; M. Gardan ; G. Fernie ; D. Lightfoot ; G. Lebovic ; M. P. Muller

Hand hygiene monitoring technology : a systematric review of efficacy.

Journal of hospital infection 2015 Vol 89, nr 1, pp51-60.

Elektronische monitoringsystemen en videomonitoringsystemen (EMS/VMS) kunnen de handhygiëne verbeteren door feedback en real-time herinneringen of via het Hawthorne-effect. Het doel van deze systematische review was het evalueren van de doeltreffendheid van EMS/VMS om de handhygiëne te verbeteren of het aantal zorginfecties (HCAI) te verminderen. Experimentele en quasi-experimentele studies werden geïncludeerd wanneer ze handhygiëne en/of de incidentie van zorginfecties maten.  Van de geïncludeerde studies gebruikten er zeven systeem-gedefinieerde compliance (SDC) (N = 6) of handhygiëne-frequentiecijfers (N = 1) als outcome variabele. SDC was voor alle systemen verschillend. De meeste (N = 6) studies vonden op één enkele afdeling plaats. Uit twee niet-gecontroleerde pre-test/post-test studies die EMS met spraakaanwijzingen evalueerden, bleek een verhoging van de SDC. Het risico op vertekening was evenwel hoog. Twee niet-gecontroleerde tijdreeksanalyses van VMS die geaggregeerde feedback verstrekten, wezen op een grote, duurzame verbetering van de SDC en het risico op vertekening was matig.  Eén niet-gerandomiseerde, gecontroleerde studie van EMS met geaggregeerde feedback wees geen verschil uit in de frequentie van handhygiëne, het risico op vertekening was evenwel hoog. Twee studies evalueerden EMS en verstrekten individuele feedback en real-time herinneringen.  Uit een pre-test/post-test studie met hoog risico op vertekening bleek een verhoging van de SDC. Een gerandomiseerde gecontroleerde studie met laag risico op vertekening wees op een 6,8% hogere SDC in de interventiearm, deels wegens een daling van de SDC in de controlearm.  Afsluitend kunnen we stellen dat de algemene kwaliteit van de studies matig was. De studie met het laagste risico op vertekening wees enkel op een lichte stijging van SDC.  VMS studies met matig risico op vertekening wezen op snelle en duurzame stijgingen van SDC. De data waren onvoldoende om EMS/VMS aan te bevelen. Toekomstige studies moeten voorrang geven aan het testen van VMS met strakkere protocols met inbegrip van controlearmen en gevalideerde, niet systeem-afhankelijke handhygiënemaatregelen.

J. L. Walker ; W. W. Sistrunk ; M. A. Higginbotham ; K. Burks ; L. Halford ; L. Goddard ; L. A. Thombs ; C. Austin ; P. J. Finley

Hospital hand hygiene compliance improves with increased monitoring and immediate feedback.

American journal of infection control 2014 ; Vol 42 ; nr 10 ; pp1074-1078

Zorginfecties zorgen voor ernstige complicaties, die jaarlijks 2 miljoen patiënten treffen en zo’n 100.000 overlijdens veroorzaken. In deze studie evalueerden we de doeltreffendheid van een nieuw programma voor het toezicht op handhygiëne en maten we in hoeverre deze doeltreffendheid duurzaam was over een periode van 1 jaar. Het programma voor toezicht op handhygiëne omvatte 4 hoofdcomponenten: uitgebreide voorlichting, opvallende en zichtbare monitors, onmiddellijke feedback over de naleving naar de gezondheidswerkers toe en real-time dataverstrekking aan het management.  Het programma werd geïmplementeerd op twee ziekenhuisafdelingen.  Twee andere, maar gelijksoortige afdelingen dienden als controle. De naleving van de handhygiëneregels werd gevolgd via de techniek van de ‘mystery shoppers’.  De vier afdelingen werden twaalf maanden lang gevolgd.

Op beide experimentele afdelingen deden zich statistisch relevante stijgingen in de naleving van handhygiën voor. Op de experimentele afdeling 1 steeg de naleving van 49% naar een gemiddelde van  90%, terwijl de naleving op experimentele afdeling 2 van 60% naar een gemiddelde van  96% steeg. Beide experimentele afdelingen slaagden erin deze resultaten voor minstens zes maanden in stand te houden. De nalevingscijfers waren op de experimentele afdelingen aanzienlijk hoger dan op de controleafdelingen. Op de controleafdelingen werden geen significante veranderingen vastgesteld.

Deze resultaten doen vermoeden dat constante monitoring door zichtbare waarnemers en onmiddellijke feedback cruciaal zijn voor het succes van handhygiëneprogramma’s.

Y. L. A. Kwok ; C. P. Juergens ; M.-L. McLaws

Automated hand hygiene auditing with and without an intervention.

American journal of infection control 2016 ; Vol 44 ; nr 12 ; pp1475-1480.

Om de naleving te verbeteren werd dagelijkse feedback opgevraagd van een permanent  auditsysteem met reminders door collega’s. De nalevingscijfers van verborgen en openlijke geautomatiseerde auditsystemen met en zonder interventie werden vergeleken met verplichte, menselijke audits. Een geautomatiseerd systeem werd geïnstalleerd om vijf maanden lang in het geheim handhygiënehandelingen te detecteren telkens de pomp van een hydroalcoholische oplossing werd ingeduwd. In de openlijke fase waren leidende clinici betrokken die opgeleid waren om zes maanden lang, de dagelijkse cijfers met de clinici te delen, nalevingsdoelstellingen te definiëren en elkaar aan te sporen de regels na te leven.  In de loop van de zes maanden die daarop volgden, ging de interventie verder zonder te worden vernieuwd.  Tijdens de interventie vonden om de drie maanden audits van Hand Hygiene Australia (HHA) plaats volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. De veranderingen werden gemeten op basis van de verschillen in nalevingscijfers, uitgedrukt in procent. De HHA-resultaten voor juni 2014 bedroegen respectievelijk 85% en 87% op de medische en de chirurgische afdeling. Deze resultaten lagen 55 en 38 % hoger dan die voor de heimelijke automatische detectiecijfers voor juni 2014 op de medische en de chirurgische afdeling, die respectievelijk 30% en 49% bedroegen. Tijdens de interventiefase was er op de medische afdeling geen verandering in de gemiddelde naleving tegenover de cijfers bij heimelijke detectie, terwijl de chirurgische afdeling tegenover de heimelijke detectiefase 11 %verbeterde en 60% behaalde.  Gemiddeld veranderde de naleving tijdens de interventie zonder ‘vernieuwing’ op de medische afdeling niet, terwijl het gemiddelde percentage op de chirurgische afdeling met 9 % daalde. Er kan geconcludeerd worden dat automatisatie een unieke kans biedt om op dagelijkse resultaten te reageren, maar eens de actieve interventie wordt stopgezet of de waarnemers de afdeling verlaten, zal de naleving op het niveau van voor de interventie terugvallen, tenzij de clinici zich ertoe verbinden hun praktijken te veranderen.

A. R. Marra ; T. Z. Sampaio Carmago ; T. Pereira Magnus ; R. Pereira Blaya ; G. B. dos Santos ; L. Reis Guastelli ; R. Dias Rodrigues ; M. Prado ; E. da Silva Victor ; H. Bogossian ; J. C. Martins Monte ; O.F. Pavão dos Santos ; C. kazume Oyama ; M. B. Edmond

The use of real-time feedback via wireless technology to improve hand hygiene compliance.

American journal of infection control 2014 ; Vol 42 ; nr 6 ; pp608-611.

Handhygiëne wordt doorgaans beschouwd als de meest doeltreffende maatregel om zorginfecties te voorkomen.  Er bestaat evenwel weinig hard bewijs over welke de beste methode is om de naleving van handhygiëne te verbeteren of over de stelling dat een duurzame stijging van de naleving de incidentie van zorginfecties kan doen dalen. Om de doeltreffendheid van real-time feedback met het oog op een hogere naleving van handhygiëne binnen een ziekenhuisomgeving te evalueren, voerden we een quasi-experimentele studie, waarin we het effect van real-time feedback met gebruik van draadloze technologie op de naleving van handhygiëne onderzochten.  De studie werd uitgevoerd op twee medium care eenheden (20 bedden) in een gespecialiseerd privéziekenhuis. Fase 1 was een referentieperiode van drie maanden, tijdens dewelke de frequentie van handhygiëne werd opgevolgd aan de hand van elektronische tellers.  Na een periode van “out-wash” van één maand vond een zeven maanden durende interventie plaats in eenheid, terwijl de andere als controle fungeerde. Op basis van het gebruik van de dispenser bleek de frequentie van handhygiëne aanzienlijk hoger in de interventie-unit (90,1 vs 73,1 episodes/ligdag, respectievelijk, P = 0,001).  Ook bij de vergelijking van de interventie-eenheid vóór en na de implementatie van de draadloze technologie, bleek een significante stijging van handhygiëne na implementatie (74,5 vs 90,1 episodes/ligdag, respectievelijk, P = 0,01).  Daarnaast werd in de interventie-eenheiid een stijging vastgesteld van het verbruik van hydroalcoholische oplossing tussen de twee fasen (68,9 vs 103,1 ml/ligdag, respectievelijk, P = 0,04). We kunnen concluderen dat we  een stijging aangetoond hebben van het gebruik van hydro-alcoholische oplossing door de implementatie van real-time feedback via draadloze technologie.

L. J. Conway ; L. Riley ; L. Saiman ; B. Cohen ; P. Alper ; E. L. Larson

Implementation and impact of an automated group monitoring and feebback system to promote hand hygiene among health care personnel.

The joint Commission journal on quality and patient safety 2014, Vol40, nr 9, pp 408-417.

Ondanks substantiële bewijzen van de doeltreffendheid van handhygiëne om zorginfecties te voorkomen, is de toepassing van handhygiëne vaak ontoereikend. De verdelers van handhygiëneproducten die de gebruiksfrequentie elektronisch kunnen bijhouden, kunnen de toepassing van handhygiëne verbeteren.  Van januari 2012 tot maart 2013 werd een studie met een systeem voor geautomatiseerde groepsmonitoring en feedback uitgevoerd in een ziekenhuis van 140 bedden. Er werd een elektronisch systeem gebruikt dat het gebruik van handalcohol en zeep opvolgt maar dat de individuele gezondheidswerkers niet identificeert. Zo werd niet enkel de frequentie van handhygiëne per patiënt-uur berekend voor elk van de acht hospitalisatieeenheden, maar ook de frequentie van handhygiëne per patiënten-bezoek voor de zes eenheden voor ambulante zorg. Handhygiëne werd opgevolgd, maar er werd geen feedback verstrekt tijdens de referentieperiode van zes maanden en de uitrolperiode van drie maanden.  Tijdens de uitrol werden focusgroepen gevormd om te peilen naar voorkeuren voor de frequentie en de vorm van de feedback. Tijdens de zes maanden durende interventieperiode werden maandelijks grafieken via e-mail naar alle managers en beheerders gestuurd en kwamen de focusgroepen regelmatig bijeen. Nadat de feedback begon, steeg de toepassing van handhygiëne met gemiddeld 0,17 episodes/patiënt-uur in de hospitalisatieeenheden (interkwartielafstand = 0,14, p = 0,008). In de eenheden voor ambulante zorg waren de veranderingen in de toepassing van handhygiëne niet significant verschillend. De onderzoekers stonden voor heel wat uitdagingen, zoals het verkrijgen van nauwkeurige patiëntaantallen en personeelsgegevens, iedereen zover krijgen dat ze vertrouwen in het systeem hadden, de verspreiding van informatie in de rapporten en het gebruik van de data om de verbetering te bevorderen. We kunnen daaruit opmaken dat feedback via een geautomatiseerd systeem geassocieerd werd met een verbetering van de toepassing van handhygiëne op korte termijn.

M. Vaidotas ; P. Kiyomi Onaga Yokota ; A. R. Marra ; T. Z. Sampaio Carmago ; E. da Silva Victor ; D. Morselli Gysi ; F. Leal ; O. F. Pavão dos Santos ; M. B. Edmund.

Mesuring hand hygiene compliance rates at hospital entrances

American journal of infection control 2015 ; Vol 43 ; nr 7 ; pp 694-696.

Ondanks het belang van handhygiëne in zorginstellingen, zijn er geen studies over de naleving van handhygiëne aan de ingang van ziekenhuizen.

De studie werd prospectief uitgevoerd over een periode van 33 weken tussen 30 maart en 15 november 2014 en beoogde de evaluatie van de naleving van handhygiëne in de onthaalruimte van twee ziekenhuizen. We vergeleken de elektronische tellers van verdeelsystemen met de applicatie voor identificatie via radiofrequentie (GOJO SMARTLINK) (elektronische waarnemer). Deze applicatie telde elke activering van de alcoholdispenser door directe waarneming (menselijke waarnemer) via videotoezicht op afstand. De naleving van handhygiëne bleek zwak. Bij directe waarneming bedroegen de percentages respectievelijk 2,2% (99/4.412) en 1,7% (140/8.277) voor onthaalsectoren A en D.  Met de elektronische waarnemer noteerden we percentages van respectievelijk 17% (15.624/91.724) en 7,1% (51.605/730.357) voor onthaalsectoren A en D. Over de globale periode van simultane elektronische en menselijke waarneming registreerde de menselijke waarnemer 1% van de handhygiëne-episodes gedetecteerd door de elektronische waarnemer. Uit onze studie bleek dat de toepassing van handhygiëne in de onthaalruimtes van ziekenhuizen heel zwak is. Het elektronische handhygiënesysteem bleek een nuttige methode voor de monitoring van handhygiëne.

J. A. Srigley ; C.D. Furness ; M. Gardam

Interventions to improve patient hand hygiene : a systematic review.

Journal of hospital infection 2016 Vol 94, nr1, pp 23-29.

Patiënten kunnen met nosocomiale pathogenen besmet raken via hun eigen, onzuivere handen. Toch wordt er relatief weinig aandacht besteed aan handhygiëne van de patiënten als instrument om zorginfecties te vermijden. Het doel van dit systematisch onderzoek was het bepalen van de doeltreffendheid van handhygiëne-interventies bij patiënten in het verminderen van zorginfecties en het verbeteren van de handhygiëne bij patiënten in vergelijking met de gebruikelijke zorg. Elektronische databases en grijze literatuur werden doorzocht tot augustus 2014. Experimentele en quasi-experimentele studies werden geïncludeerd indien ze interventies rond handhygiëne van patiënten evalueerden in een instelling voor acute of chronische gezondheidszorg en indien ze de incidentie van zorginfecties en/of cijfers inzake handhygiëne van patiënten als outcome variabele hadden.  Alle stappen werden door twee onafhankelijke onderzoekers uitgevoerd. Er werden 10 studies geïncludeerd, waarvan de meeste niet-gecontroleerde voor/na studies waren (N=8). De meeste interventies (N=7) waren multimodaal, met gelijksoortige componenten als bij handhygiëneprogramma’s voor gezondheidswerkers, met inbegrip van voorlichting, reminders, auditsen feedback, en het beschikbaar stellen van handhygiëneproducten.  Zes studies rapporteerden resultaten inzake zorginfecties en vier studies handhygiënecijfers bij patiënten. Uit alle studies bleek een verbetering maar het risico op vertekening was matig tot hoog. Afsluitend kunnen we stellen dat interventies om handhygiëne bij patiënten te verbeteren, de incidentie van zorginfecties kunnen verminderen en het niveau van handhygiëne verbeteren. De evidentie is evenwel van lage kwaliteit.  Toekomstige studies zouden strakkere protocollen moeten hanteren en selectiever te werk moeten gaan bij de keuze van de outcome variabelen.

L. A. Sánchez-Carillo ; J. M. Rodríguez-López ; D. A. Galarza-Delgado ; L. Baena-Trejo ; M. Padilla-Orozco ; L. Mendoza-Flores ;
A. Camacho-Ortiz

Enhancement of hand hygiene compliance among health care workers from a hemodialysis unit using video-monitoring feedback

American journal of infection control 2016 ; Vol 44 ; nr 8 ; pp 868-872.

Het belang van handhygiëne in de preventie van zorginfecties is algemeen bekend.  Er is echter amper ervaring met evaluaties van de naleving van handhygiëne in hemodialyse-eenheden. Deze studie was een driefasige, prospectieve, longitudinale interventiestudie gedurende een periode van vijf  maanden in een hemodialyse-eenheid met 13 bedden in een universitair ziekenhuis in het noorden van Mexico. In de eenheid vinden gemiddeld 1.150 hemodialyseprocedures per maand plaats.  De naleving werd geëvalueerd door een directe observator en een observator met video-assistentie.  De gezondheidswerkers kregen feedback onder de vorm van voorlichtingssessies en vertrouwelijke rapporten en videoanalyses van naleving en niet-naleving. In totaal werden 5.402 handhygiëne-episodes geregistreerd: 5.201 tijdens 7.820 minuten durende video-opnames en 201 door directe observatie gedurende 1.180 minuten. Tijdens de referentie-evaluatie werd een lager nalevingspercentage waargenomen bij videomonitoring dan bij directe observatie (P <0,05). Het verschil tussen beide methodes bedroeg 29,2% (0,4%-59,8%). De naleving verbeterde tijdens de studie met gemiddeld 30,6% (rang, 7,3%-75,5%). Uit de globale en individuele resultaten voor elke persoon bleek in de meeste gevallen een statistisch significante verbetering.  Niet-naleving volgens de ‘5 momenten voor handhygiëne’ van de Wereldgezondheidsorganisatie was hoger voor moment 5 (30,1%). We gaan ervan uit dat een gezondheidswerker in een hemodialyse-eenheid 22-44,3% van zijn werkuren aan een correcte naleving van de handhygiëneregels zou kunnen besteden. We kunnen hieruit besluiten dat monitoring van handhygiëne met video-assistentie een uitstekende methode is voor de evaluatie van de naleving van handhygiëne in een hemodialyse-eenheid. Een hogere naleving is mogelijk via een feedbackprogramma voor het  hemodialysepersoneel bestaande uit videovoorbeelden en vertrouwelijke rapporten.

L.J. Conway

Challenges in implementing electronic hand hygiene monitoring systems.

American journal of infection control 2016 ; Vol 44 ; nr 5 suppl 2 ; pp e7-e12.

Elektronische systemen voor het toezicht op handhygiëne zijn interessant omdat ze meer nauwkeurige metingen mogelijk maken met minder afwijkingen van de prestaties inzake handhygiëne dan directe observatie. De implementatie van de elektronische systemen is evenwel een grote uitdaging.  Het is niet eenvoudig een systeem te kiezen dat de fysieke infrastructuur en het arbeidsritme van de clinici minimaal verstoort en dat binnen de organisatiecultuur en het budget past.  Ook de eerstelijnswerkers overtuigen en hun vragen beantwoorden over de exactheid van het systeem en de manier waarop de data zullen worden gebruikt, is een moeilijke opgave. Tenslotte is het ook een hele uitdaging ervoor te zorgen dat de informatie van het systeem daadwerkelijk bij de eerstelijnswerknemers terechtkomt en door hen wordt gebruikt om de praktijken inzake handhygiëne te verbeteren.  We beschrijven deze uitdagingen in detail en stellen manieren voor om ze met succes aan te pakken.

J. Mackrill ; C. Dawson ; B. Garvey; D. Gould

Exploring new approches to improve hand hygiene monitoring in health care.

Infection disease & health 2017 ; Vol 22 ; pp 21-27.

De overdracht van micro-organismen via de handen is een belangrijke factor in de verspreiding van zorginfecties.  Erop toezien dat optimale handhygiënepraktijken worden gehanteerd, blijft een uitdaging en monitoring is één van de sleutelaspecten in de evaluatie van de naleving van handhygiëne door gezondheidswerkers. Ditrapport beschrijft de rol die methoden uit de engineeringsfeer, in het bijzonder morfologische analyse (MA), kunnen spelen in de ontwikkeling en verbetering van doeltreffende monitoring van handhygiëne in de gezondheidszorg. MA is een proces waarbij de vereiste functies of kenmerken van  een systeem worden bekeken en waarbij vervolgens alle mogelijke methoden worden geëvalueerd om ze te vervullen. Het in aanmerking nemen van de verschillende methodes resulteert in nieuwe manieren om een uitdagend probleem aan te pakken en kan leiden tot de ontwikkeling van  innovatieve systemen. Via een gesprekspanel van experts in infectiepreventie werd MA toegepast als een manier om het huidige systeem van toezicht op handhygiëne te bespreken en mogelijke verbeteringen aan het systeem in de toekomst te onderzoeken. Uit het gesprek kwamen thema’s naar voor zoals de geschiktheid van de huidige systemen voor toezicht op handhygiëne, de doelstellingen voor de verbetering van het toezicht op handhygiëne, de toegang tot gegevens over het toezicht op handhygiëne voor patiënten en de waarde van MA om nieuwe mogelijkheden voor het toezicht op handhygiëne te identificeren. We kunnen concluderen dat de toepassing van morfologische analyse heeft aangetoond hoe het monitoren van de omstandigheden het toezicht op handhygiëne kan verbeteren. De omstandigheden waarin het toezicht gebeurt, zoals de tevredenheid van het personeel, kan een nuttige hulp zijn bij het bestaande toezicht op handhygiëne en de ontvangers van de handhygiëne-feedback helpen om deze beter te begrijpen. Bovendien kunnen deze omstandigheden  ook positieve of negatieve evoluties in handhygiëne-gedrag voorspellen.

J. R. J. Neo ; R. Sagha-Zadeh ; O. Vielemeyer, E. Franklin

Evidence-based practices to increase hand hygiene compliance in health care facilities : an integreted review.

American journal of infection control 2016 ; Vol 44 ; nr 6 ; pp 691-704.

Handhygiëne in zorginstellingen is een sleutelcomponent om de overdracht van pathogenen en nosocomiale infecties te verminderen.  De meeste interventies met betrekking tot handhygiëne blijken evenwel niet duurzaam. Deze review wil een uitvoerig overzicht bieden van recent gepubliceerde, op evidentie gebaseerde handhygiëne-interventies om de naleving van handhygiëne te verbeteren. Doel is om zorgverleners in staat te stellen geïnformeerde keuzes te maken wanneer de middelen die zijn toegewezen om de naleving van handhygiëne en de veiligheid van patiënten te verbeteren, beperkt zijn. Om relevante studies op te sporen werd gebruik gemaakt van de elektronische database Medline (PubMed). We includeerden Engelstalige artikels over interventies rond handhygiëne en gerelateerde termen, gecombineerd met de term ‘zorginstellingen’ of gerelateerde termen. 73 studies die aan de inclusiecriteria beantwoordden, werden samengevat.  Interventies werden gerangschikt in de volgende categorieën: verhoging van het bewustzijn door voorlichting, planning en ontwerp van de installaties, protocollen  en procedures op niveau van de eenheid, programma’s voor het hele ziekenhuis, multimodale interventies.  Handhygiëne-interventies die succesvol bleken in een bepaalde instelling, kunnen soms minder doeltreffend zijn wanneer ze in een andere instelling worden toegepast.  Handhygiëne-voorlichting moet interactief en motiverend zijn. Elektronisch toezicht en reminders gebeuren om redenen van kostenefficiëntie best in fasen. Om programma’s voor het hele ziekenhuis te ontwikkelen, moeten de beleidsmakers uitgaan van expertise in diverse disciplines. Vooraleer de verschillende componenten van multimodale interventies te implementeren, moeten zorgverleners de specifieke moeilijkheden rond handhygiëne van hun organisatie identificeren en onderzoeken.

Toekomstig onderzoek moet het volgende nastreven: succesvolle handhygiëne-interventies in andere zorginstellingen kopiëren, betrouwbare instrumenten voor het toezicht op de naleving van handhygiëne ontwikkelen, de interactie tussen zorgverlener, patiënt en familie begrijpen, manieren om de naleving van handhygiëne in stand te houden onderzoeken (bv. leiding van het ziekenhuis, financiële steun, strategieën met betrekking tot volksgezondheid en initiatieven voor de preventie van infecties) en labo-omgevingen simuleren om de studieprotocollen te verfijnen.

L. Kingston ; N.H. O’Connell ; C. P. Dunne

Hand hygiene-related clinical trials reported since 2010 : a sytematic review

Journal of hospital infection 2016 Vol 92, nr 4, pp 309-320.

Heden ten dage gaat veel aandacht uit naar het verminderen van zorginfecties door de naleving van handhygiëne onder gezondheidswerkers te verbeteren. Ook in de niet-gespecialiseerde media is er steeds meer aandacht voor de als gebrekkig ervaren naleving van handhygiëne bij gezondheidszorgswerkers. Ons doel was een overzicht te geven van de resultaten van een systematische zoektocht naar intercollegiaal getoetste, gepubliceerde studies – vooral klinische onderzoeken – rond de naleving van handhygiëne bij gezondheidswerkers.  We doorzochten de literatuur gepubliceerd tussen december 2009, na de publicatie van de richtlijnen voor handhygiëne van de Wereldgezondheidsorganisatie, en februari 2014, die in PubMed en CINAHL werd opgenomen in de categorie ‘Hand Hygiene Compliance’. Na onderzoek van de relevantie en de methodologie van de 57 publicaties die oorspronkelijk werden geselecteerd, namen we uiteindelijk 16 klinische studies op in ons overzicht. De meeste studies werden in de Verenigde Staten en in Europa uitgevoerd. De studies focusten in de eerste plaats op de intensieve zorgafdeling, gevolgd door zorginrichtingen voor bejaarden. De categorie van gezondheidswerker die het vaakst centraal stond in het onderzoek, was de verpleegkundige, gevolgd door de zorgkundige en de arts.  De analyse-eenheid voor de naleving van handhygiëne was ‘Opportuniteiten voor handhygiëne’. Vier studies gebruikten de ‘5 momenten voor handhygiëne’-methode van de Wereldgezondheidsorganisatie als kader, terwijl andere studies focusten op een unieke, multimodale strategie met varierende protocollen. We maken daaruit op dat een multimodale benadering van interventiestrategieën voor de verbetering van handhygiëne, ongeacht of die is gebaseerd op het programma van de Wereldgezondheidsorganisatie, dan wel op een ander multimodaal programma, tot matige verbeteringen in de naleving van handhygiëne leidt.

S. McCalla ; M. Reilly ; R. Thomas ; D. McSpedon-Rai

An automated hand hygiene compliance system is associated with improved monitoring of hand hygiene

American American journal of infection control 2017 ; Vol 45 ; nr 5 ; pp 492-497

Stelselmatige handhygiëne is een sleutelfactor in het verminderen van het aantal zorginfecties. De evaluatie van de naleving van handhygiëne is essentieel voor het ziekenhuispersoneel belast met infectiebeheersing. Een nieuw, geautomatiseerd systeem voor toezicht op de naleving van handhygiëne werd onderzocht als alternatief voor menselijke observatoren op een intensieve zorgafdeling en een afdeling medium care in een ziekenhuis in het noordoosten van de Verenigde Staten. Aan de hand van een retrospectieve cohortstudie werd onderzocht of de implementatie van het systeem voor toezicht op de naleving van handhygiëne leidde tot een betere naleving en een vermindering van het aantal zorginfecties. Aan de hand van Pearson χ2 tests werden de veranderingen in de naleving geëvalueerd en op basis van incidentiecijfers werden significante verschillen tussen de infectiecijfers getest. Tijdens de studieperiode werden met het geautomatiseerd systeem veel meer handhygiëne-praktijken verzameld in vergelijking met de menselijke observatoren (632 404 versus 480) en dit zorgde ervoor dat de ziekenhuisdoelstelling (+ 95%) werd bereikt. Hoewel er een daling in multiresistente micro-organismen, CLABSI en katheter gerelateerde urineweginfecties geobserveerd werd, bleken deze verschillen niet significant. We kunnen besluiten dat menselijke observatoren van handhygiëne niet altijd nauwkeurige metingen rapporteren. Het geautomatiseerde systeem voor toezicht op de naleving van handhygiëne is een veelbelovend nieuw instrument voor nauwgezette evaluatie van de naleving. Verder onderzoek is nodig om het verband tussen het geautomatiseerde systeem en de vermindering van het aantal zorginfecties te begrijpen.

S. Azim ; C. Juergens ; J.Hines ; M.-L. McLaws

Introducing automated hand hygiene surveillance to an australian hospital : mirroring the HOW2 benchmark study

American journal of infection control 2016 ; Vol 44 ; nr 7 ; pp 772-776

Het uitvoeren van audits en het verzamelen van gegevens omtrent de naleving van handhygiëne door mensen neemt honderden uren in beslag.  We rapporteren over 24/7 openlijke observaties voor het bepalen van de gemiddelde dagelijkse handhygiëne-opportuniteiten, die worden gebruikt als noemer in een geautomatiseerd toezichtsysteem dat dagelijkse nalevingscijfers rapporteert.

Het openlijk, 24/7 geautomatiseerd toezichtsysteem verzamelde handhygiëne-opportuniteiten op medische en chirurgische afdelingen.  Geaccrediteerde waarnemers observeerden de interactie van de gezondheidswerkers tussen patiënten en patiëntenzones om het totaal aantal handhygiëne-opportuniteiten, indicaties en gegevens inzake naleving en niet-naleving te verzamelen.  Het geautomatiseerde toezichtsysteem volgde de naleving (nl. gebeurtenissen) via een zwak radiosignaal verbonden met de alcoholdispensers. De gebeurtenissen werden verdeeld per handhygiëne-opportuniteit, gecorrigeerd voor de dagelijkse patiënt/verpleegkundige ratio, om de dagelijkse cijfers te bepalen. Menselijke observatoren verzamelden 24/7 een totaal van 21.450 handhygiëne-opportuniteiten met een niet-gecorrigeerd gemiddelde van 1.532 handhygiëne-opportuniteiten per dag. Dit was 4,4 maal meer dan de minimale steekproef voor de afdeling, zoals vereist voor accreditatie. De gecorrigeerde gemiddelde handhygiëne-opportuniteiten voor alcoholdispensers alleen op de medische afdeling bedroeg 63 handhygiëne-opportuniteiten per patiënt-dag en 40 handhygiëne-opportuniteiten per patiënt-dag op de chirurgische afdeling. Van 1 juli 2014 tot 31 juli 2015 registreerde het geautomatiseerde toezichtsysteem 889.968 gebeurtenissen. We kunnen concluderen dat via geautomatiseerd toezicht op elke afdeling dagelijks viermaal zoveel data kunnen worden verzameld als een menselijke waarnemer gewoonlijk verzamelt voor een driemaandelijks nalevingsrapport.

T. Diller ; J. W. Kelly ; D. Blackhurst ; C. Steed ; S. Boeker ; D. C. McElveen

Estimation of hand hygiene opportunities on an adult medical ward using 24-hour camera surveillance : validation of the how 2 benchmark study

American journal of infection control 2014 ; Vol 42 ; nr 6 ; pp 602-607

We publiceerden eerder al een formule om het aantal handhygiëne-opportuniteiten per patiënt-dag te ramen met gebruik van de ‘5 momenten voor handhygiëne’-methode van de Wereldgezondheidsorganisatie (HOW2 Benchmark Study). Wanneer gegevens over het gebruik van handhygiëne-producten beschikbaar zijn, kunnen handhygiëne-opportuniteiten worden gebruikt als noemer voor de berekening van de naleving van handhygiëne. Deze studie valideert de eerder afgeleide raming van handhygiëne-opportuniteiten aan de hand van videotoezicht op de handhygiënepraktijken van de gezondheidswerkers.  De validatiestudie ging uit van de opnames van 24/24 uur videotoezicht tijdens het ziekenhuisverblijf van 26 patiënten, om het feitelijke aantal handhygiëne-opportuniteiten per patiënt-dag te meten op een medische afdeling van een groot academisch ziekenhuis. Er werden statistische methodes gebruikt om deze resultaten te vergelijken met die verkregen door episodische observatie van de patiënten-activiteiten in de oorspronkelijke derivatiestudie. In totaal werden in de derivatie- en de validatiestudie respectievelijk 81,3 en 1.510,8 uur gegevens verzameld, wat resulteerde in respectievelijk 1740 en 4522 opportuniteiten voor handhygiëne.  Uit een vergelijking van de gemiddelde en mediane handhygiëne-opportuniteiten per 24 uur bleken geen significante verschillen. De handhygiëne-opportuniteiten bedroegen respectievelijk 71,6 (95% 

betrouwbaarheidsinterval: 64,9-78,3) en 73,9 (95% betrouwbaarheidsinterval:  69,1-84,1). We kunnen concluderen dat deze studie de ‘HOW2 Benchmark Study’ valideert en bevestigt dat het verwacht aantal handhygiëne-opportuniteiten kan worden geraamd op basis van het aantal patiënten in de eenheid en de patiënten/verpleegkundgen verhouding. Deze gegevens kunnen worden gebruikt als noemer bij de berekening van het nalevingspercentage van handhygiëne op basis van een elektronisch toezicht dat gebruik maakt van de  ‘5 momenten voor handhygiëne’-methode.