Inleiding 

Naar aanleiding van recente publicaties (in druk) die melding maken van een daling in de incidentie van bepaalde zorginfecties tijdens de COVID-19-pandemie ^(1,2), werd ook in het UZA nagegaan of deze pandemie een gelijkaardige impact heeft gehad op een aantal zorginfecties. De resultaten van deze beperkte analyse worden verder beschreven.

Materiaal en methoden 

Op basis van een bestaande database werden de incidenties van volgende zorginfecties berekend: multiresistente micro-organismen (MDRO, infecties en kolonisaties) (methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), vancomycine-resistente enterokokken (VRE), carbapenemase producerende micro-organismen (CP)), Clostridium difficile, centrale-kathetergeassocieerde bloedstroominfecties (CLABSI) en kathetergeassocieerde urineweginfecties (CAUTI). Deze berekening gebeurde voor twee aparte periodes, namelijk van januari 2018 t/m februari 2020 (pre-COVID-19-periode) en van maart t/m november 2020 (tijdens de COVID-19-periode). 

Resultaten 

 Tijdens de COVID-periode is er een belangrijke daling van de incidentie van MRSA (min 31%), CLABSI (min 25%) en CAUTI (min 13%), en een beperkte daling van Clostridium difficile (min 8%). Daarnaast zijn de incidenties van VRE en CP sterk gestegen met respectievelijk 49% en 42% (Figuur 1).

Figuur 1: incidentie zorginfecties in de pre-COVID-periode versus tijdens de COVID-19-periode  

Bespreking

Tijdens de COVID-19-pandemie zijn de incidenties van een aantal zorginfecties in het UZA gedaald. Mogelijks is de verhoogde graad van hygiëne tijdens deze pandemie een verklaring voor deze daling. Zo werd het veralgemeend dragen van een chirurgisch masker door personeel én gehospitaliseerde patiënten ingevoerd en werd handalcohol maximaal ter beschikking gesteld. Het aantal handhygiënemomenten, berekend op basis van het verbruik van handalcohol is in de COVID-19-periode trouwens sterk verhoogd (Figuur 2). Een multifactorieel effect op de CAUTI kan echter niet uitgesloten worden. In 2019 werd namelijk een aanvang gemaakt met de invoering van een vernieuwd beleid inzake blaaskatheterfixatie, met een ziekenhuisbrede implementatie ervan begin 2020.

Figuur 2: Aantal handhygiënemomenten per kwartaal

De stijging van de incidentie van CP en VRE staat hiermee in schril contrast. Na analyse van het antibioticumverbruik kon een verhoogd gebruik van antibiotica alvast worden uitgesloten. 

Het cohorteren van COVID-19-patiënten waarbij niet altijd de standaardvoorzorgsmaatregelen correct worden gerespecteerd, zoals het tijdig wisselen van handschoenen, kan echter oorzaak zijn van kruisbesmettingen. Een CP-outbreak zoals beschreven door Farfour et al ⁽³⁾ werd trouwens eveneens gelinkt aan o.a. het foutief gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Naar aanleiding van een verhoogd aantal patiënten geïnfecteerd/gekoloniseerd met VIM-Pseudomonas aeruginosa op de cohorte-COVID-ICU in het UZA werden daarom een aantal bijkomende voorzorgsmaatregelen ingevoerd zoals een extra isolatiejas bovenop de PBM die gewisseld moet worden tussen elke patiënt in en werd het belang van het tijdig wisselen van handschoenen benadrukt. Deze maatregelen worden vanaf nu standaard toegepast ongeacht of een COVID-19-patiënt in bijkomende isolatie is omwille van een MDRO. 

Diverse factoren als gevolg van de COVID-19-pandemie kunnen de overdracht van MDRO niet alleen bevorderen (bv. foutief gebruik van PBM), maar eveneens beperken (bv. veralgemeend gebruik van chirurgische maskers) ^(4,5). Deze factoren verklaren vermoedelijk ook de tegenstrijdige resultaten in de incidenties van zorginfecties in het UZA tijdens de pandemie. Zo zou het dragen van een masker de overdracht van MRSA in belangrijkere mate hebben beperkt dan VRE en CP, aangezien MRSA vooral de neus koloniseert.

De toename van 49% van VRE moet echter wel genuanceerd worden, aangezien het hier in absolute aantallen om een laag aantal infecties/kolonisaties gaat (in absolute cijfers negen gevallen na en 4 gevallen vóór de COVID-19-periode). 

Besluit

 De bevindingen over de gunstige impact van de COVID-19-pandemie op zorginfecties, zoals beschreven in de vermelde publicaties, worden slechts voor een aantal zorginfecties in het UZA bevestigd. De verhoogde hygiëne-standaarden hebben echter geen gunstige impact gehad op de incidentie van bepaalde MDRO (CP en VRE). Mogelijks is de toename van deze MDRO te linken aan het foutief gebruik van PBM.

Referenties

1. Cole J, Barnard E. The impact of the COVID-19 pandemic on healthcare acquired infections with multidrug resistant organisms. American Journal of Infection Control 000 (2020) 1−2 (article in press).

2. Wee LEI, Conceicao EP, Tan JY. Unintended consequences of infection prevention and control measures during COVID-19 pandemic. American Journal of Infection Control 000 (2020) 1−9 (article in press).

3. Farfour E, Lecuru M, Dortet L et al. Carbapenemase-producing Enterobacterales outbreak: Another dark side of COVID-19. American Journal of Infection Control 48 (2020) 1533−1536.

4. Harbarth S. COVID-19 and antimicrobial resistance: Are there any unknowns that will become known? This Viewpoint was originally published on the REVIVE website revive.gardp.org, an activity of the Global Antibiotic Research & Development Partnership (GARDP).

5. Donà D, Di Chiara C, Sharland M. Multi-drug-resistant infections in the COVID-19 era: a framework for considering the potential impact (Letter to the Editor). Journal of Hospital Infection 106 (2020) 198e199.