◄ Terug naar inhoud

Studiedag ziekenhuishygiëne 24 maart 2014 – NVKVV 40ste Week van de Verpleegkundigen en Vroedvrouwen in Oostende

Dagvoorzitters: Anita Truyens1, Caroline Haesebroek2

1 verpleegkundige-ziekenhuishygiënist, Regionaal ziekenhuis Heilig Hart Tienen
2 verpleegkundige-ziekenhuishygiënist, Regionaal ziekenhuis Heilig Hart Leuven 

De studiedag ziekenhuishygiëne heeft tijdens de 40ste week van verpleegkundigen en vroedvrouwen een “hot item” durven aanbrengen: “Referentiekaders en aanbevelingen: van theorie naar praktijk”. Bouwen aan vertrouwen in de zorg, tonen dat we goed bezig zijn. Kwaliteit leveren en blijven leveren, kwaliteit borgen in de organisatie. De vraag naar (externe) verantwoording groeit :…alleen maar zeggen dat je je best doet, volstaat niet meer…. Maar hoe weten we dat we goed bezig zijn? Tijdens deze studiedag hebben sprekers trachten een antwoord te geven op deze vraag. Enerzijds in de voormiddag door de referentiekaders te bespreken die worden aangeboden in het kader van Zorginspectie en Accreditatie. Anderzijds hadden de sprekers het in de namiddag lezingen over de aanbevelingen opgelegd vanuit de Hoge Gezondheidsraad. Hoe worden theoretische referentiekaders en aanbevelingen nu praktisch uitgewerkt? 

Vanuit de overheid worden ziekenhuizen steeds meer beoordeeld op de kwaliteit van hun aangeboden zorg. We maakten al kennis met de “kwaliteitsindicatoren “ en de “eisenkaders” waar een verplicht bezoek van de “zorginspectie” aan vast hangt. Bovendien kiezen vele ziekenhuizen vrijwillig voor een accreditatie door een externe instantie (JCI of NIAZ). Vorig jaar besliste NIAZ om in zee te gaan met het Canadese Q-mentum, wat zoals JCI, een methodiek is, die werkt met tracers en de (patiënt)processen centraal stelt om op basis daarvan te kijken of de zorgverlening daadwerkelijk op een goede en veilige manier en in lijn met de procedures wordt uitgevoerd.

UZ Gent bereidt zich voor op een accrediteringsaudit van NIAZ Q-mentum die gepland is eind 2015.
De eerste spreker van de voormiddag, Dr. Isabel Leroux, geneesheer–ziekenhuishygiënist van het UZ Gent, geeft aan dat het voorbereidingstraject minstens even belangrijk is als het attest. Ze kwam ook tot de conclusie dat het team ziekenhuishygiëne niet alleen eigenaar is van de normen met betrekking tot infectiepreventie en –bestrijding, maar ook de apotheek, de centrale sterilisatieafdeling en andere instanties. Een goede communicatie en interactie tussen deze verschillende actoren is dan ook essentieel.
Naast de steun van de directie, met het vrijmaken van extra financiële middelen, is vooral de cultuurverandering bij de medewerkers essentieel. Het streven naar kwaliteit en maximale patiëntveiligheid mag immers niet de zaak zijn van enkele kwaliteitsmedewerkers, maar moet gedragen zijn door elkeen binnen de zorginstelling.

Het UZ Leuven heeft al meer ervaring met accreditering. Na een eerste accreditatie in 2010 behaalde UZ Leuven in 2013 opnieuw een accreditatie.
Prof. Dr. Annette Schuermans, geneesheer–ziekenhuishygiënist van UZ Leuven bracht met veel enthousiasme haar ervaringen met JCI accreditering.          
Driehonderdvijfig standaarden, waarvan 25 met betrekking tot infectiepreventie en beheersing worden door onafhankelijke, intern opgeleide, auditeurs getoetst.
Deze standaarden definiëren structuren en processen die aanwezig moeten zijn of performantie-criteria waaraan men moet voldoen om als ziekenhuis veilige en hoog kwalitatieve zorg en dienstverlening te kunnen aanbieden. Elke standaard vertrekt van een doelstelling en omvat minstens één meetbaar element. In totaal zijn er zo’n 1300 meetbare elementen waarvan 86 verband houden met infectiepreventie en beheersing. Dankzij het accrediteringstraject werd ook duidelijk hoe belangrijk en ‘onmisbaar’ het team ziekenhuishygiëne is.
België heeft een complexe staatstructuur waarbij de bevoegdheden verdeeld zijn tussen de federale overheid en de Gemeenschappen en de Gewesten. Sinds de staatshervorming van 1980 is Vlaanderen bevoegd voor persoonsgebonden aangelegenheden zoals gezondheidszorg en welzijnszorg.
Via het nieuwe toezichtmodel van de Vlaamse Zorginspectie kunnen de Vlaamse ziekenhuizen kiezen tussen een systeemtoezicht en accreditatie bij een erkende internationale organisatie. Ziekenhuizen die meestappen in zo’n accreditatietraject zijn niet langer onderworpen aan het systeemtoezicht. In de plaats daarvan geldt enkel nog een nalevingstoezicht: een heel gerichte en concrete toets van de zorgpraktijk.

Vorig jaar mochten velen onder ons al kennismaken met het eerste nalevingstoezicht, waarbij de Zorginspectie zich concentreerde op het chirurgische zorgtraject. Dit ‘eerste eisenkader’ werd uitgewerkt door het Agentschap Zorg en Gezondheid (Z&G) samen met Zorginspectie, en in overleg met de afdeling Toezicht Volksgezondheid, de beroepsgroepen en de ziekenhuiskoepels.

Dr. Els Van Dingenen, arts bij het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid gaf een boeiende uiteenzetting over de werking van haar team. Ze lichtte toe hoe de eisenkaders tot stand komen en lichtte al een tipje van de sluier op van het volgende eisenkader: het internistisch zorgtraject. Het Vlaams agentschap Zorginspectie ziet erop toe dat regelgeving wordt nageleefd en dat overheidsmiddelen rechtmatig en transparant worden besteed. Zorginspectie doet dat door te inspecteren en te rapporteren. Uit de gepubliceerde eisenkaders wordt een selectie gemaakt waarmee de zorginspectie aan de slag gaat.

Mevr. Lieve Van Segbroeck, teamverantwoordelijke van het Vlaams agentschap zorginspectie legde uit hoe de inspectiebezoeken georganiseerd worden. De Zorginspectie komt onaangekondigd op bezoek maar iedereen weet vooraf wanneer een bepaalde inspectieronde start en wat er allemaal geïnspecteerd zal worden.

Vermits de overheid, maar ook de burger en de ziekenhuissector zelf, alsmaar meer belang hecht aan transparantie, wordt binnen het toezichtmodel in twee fases gewerkt naar actieve openbaarheid van inspectieverslagen. Bij de inspecties van het chirurgisch zorgtraject werden ziekenhuizen gestimuleerd om hun inspectieverslag te publiceren op hun eigen website; de verslagen binnen het internistisch traject zal Zorginspectie zelf publiceren.

De namiddag van de studiedag ging over de concrete aanbevelingen vanuit de Hoge Gezondheidsraad en de praktische uitwerking ervan in de ziekenhuizen. In het KB van 26 april 2007 wordt vermeld dat het team ziekenhuishygiëne de richtlijnen en aanbevelingen van officiële instanties, zoals de Hoge Gezondheidsraad (HGR), dient te implementeren. De sprekers hebben inspiratie gehaald om hun projecten binnen de eigen instelling te sturen aan de hand van deze aanbevelingen.

Marylène Vereycken is verpleegkundige-ziekenhuishygiënist in het Sint-Jan Ziekenhuis te Brussel. Zij heeft een beeld geschetst van hoe zij handhygiëne in haar eigen instelling heeft verbeterd. In januari 2009 heeft de HGR aanbevelingen geschreven inzake handhygiëne (Aanbevelingen inzake handhygiëne tijdens de zorgverlening. Aanbeveling HGR nr. 8349). In deze aanbevelingen wordt onder andere aanbevolen om deel te nemen aan de nationale campagne voor handhygiëne als methodologie om gedragsverandering te bekomen. In het Sint-Jan Ziekenhuis werd gekozen voor een intensieve campagne door gerichte begeleiding in plaats van een ziekenhuisbrede campagne. Een gerichte aanpak per afdeling zorgde ervoor dat er meer zorgverleners konden bereikt worden. Dit had een positief effect op de compliantie van handhygiëne na de campagne.

Daarna was Kathleen Rottey aan de beurt, verpleegkundige-ziekenhuishygiënist in het AZ Sint-Maarten te Mechelen Duffel. Zij baseert zich op de aanbevelingen rond griepvaccinatie die de Hoge Gezondheidsraad jaarlijks publiceert voor het aankomende winterseizoen (Vaccinatie tegen seizoensgebonden griep. Winterseizoen 2013-2014. Advies HGR nr. 9124) Het Sint-Maarten ziekenhuis heeft de vaccinatiegraad in hun ziekenhuis verhoogd bij zorgverleners van 38.5% in 2012 tot 58.42% in 2013 (artsen, medewerkers, vrijwilligers). Dit hebben zij bekomen door zorgverleners te sensibiliseren door veel informatie te geven én door vaccinatie aan te bieden op de diensten zelf via een vaccinatieteam. Een arbeidsintensieve, maar succesvolle actie!

 An Willemse is verpleegkundige-ziekenhuishygiënist in het Onze-Lieve-Vrouw ziekenhuis te Aalst en heeft haar lezing gedaan over een recente aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad betreffende infectiebeheersing bij bouwen en verbouwen (Aanbevelingen betreffende infectiebeheersing bij bouwen, verbouwen en technische werkzaamheden in Zorginstellingen. Aanbevelingen voor interne en externe werknemers. Aanbeveling HGR nr. 8580). Dit document was een nuttig instrument omdat veel ziekenhuizen vroeg of laat te maken krijgen met bouw- of verbouwingswerkzaamheden in hun instelling met risico op stof gerelateerde micro-organismen (zoals Aspergillus) en water gerelateerde micro-organismen (zoals Legionella). Het team ziekenhuishygiëne heeft een belangrijke (maar geen gemakkelijke) taak om aannemers en werklieden de weg hierin te wijzen.
In het OLV Aalst heeft men het voorbije jaar hierin successen gerealiseerd: structureel overleg met de bouwcoördinator, opmaken van specifieke richtlijnen en reglementen bij bouwkundige werkzaamheden en betrokkenheid van het team bij het opmaken van renovatieplannen zijn slechts enkele voorbeelden. Maar Mevr. Willemse geeft tenslotte aan dat dit niet zonder slag of staat gaat en gaf daarom nog enkele tips mee om het doorzettingsvermogen te versterken.

De volgende uiteenzetting werd verzorgd door Guido Demaiter. Hij is verpleegkundige- ziekenhuishygiënist in AZ Groeninge Kortrijk. Zijn presentatie ging over de aanbeveling van de HGR betreffende beheersing van postoperatieve infecties in het operatiekwartier (Aanbevelingen voor de beheersing van de postoperatieve infecties in het operatiekwartier. Aanbeveling HGR. Nr. 8573 – Update 23/07/2014). Hij maakte deel uit van de werkgroep van de HGR om het advies hierover uit te schrijven en heeft er snel werk van gemaakt om binnen het eigen ziekenhuis kwaliteitsmetingen uit te voeren. Het team ziekenhuishygiëne heeft naar aanleiding van de JCI accreditatie de veiligheidmanagement systeem (VMS)-zorgbundel geïntroduceerd met aandacht voor het naleven van 4 zorgbundel elementen: Antibiotica profylaxis, preoperatieve ontharing, perioperatieve normothermie en beperken van het aantal deurbewegingen. Deze elementen worden gecontroleerd via jaarlijkse interne audits, samen met andere hygiënische maatregelen, opgesteld in het reglement inwendige orde (handhygiëne, kledij, reiniging en desinfectie).

André De Haes is verpleegkundige-ziekenhuishygiënist in het AZ Sint-Maarten Mechelen-Duffel, waar in 2012 een outbreak van CPE (carbapenemase producerende enterobacteriacea) heeft plaatsgevonden. Het team ziekenhuishygiëne heeft de verspreiding van CPE trachten te beperken door aanbevelingen van onder andere de Hoge Gezondheidsraad te gebruiken (Maatregelen te nemen naar aanleiding van de toename van carbapenemase producerende enterobacteriën (CPE) in België; Advies HGR nr. 8791). Sinds 2011 heeft het ziekenhuis 66 gekende CPE-patiënten opgenomen, waarvan de screening gebeurt via rectale uitstrijkjes en stoelgangsstalen. Maatregelen werden vastgelegd in twee interne procedures: één bij opname van 1 gekoloniseerde/geïnfecteerde CPE patiënt en één bij het vermoeden van een uitbraak. Deze maatregelen variëren van verbeterde handhygiëne tot contactisolatie en zelfs tot cohortisolatie van een afdeling. Deze procedure heeft ervoor gezorgd dat de epidemie succesvol werd aangepakt.

De laatste spreker was Yvo Bories. Hij is verpleegkundige-ziekenhuishygiënist in het AZ Nikolaas te Sint-Niklaas. Hij ging een stap verder op het onderwerp van CPE, maar specifiek met betrekking tot bedpanspoelers. Kunnen we de bedpanspoelers zomaar vertrouwen om verspreiding van multiresistente darmcommensalen tegen te gaan? Een uitgebreid antwoord op deze vraag is terug te vinden in een vorige editie van Noso-info (2013 n° 4, 6-9).

Tijdens deze studiedag hebben we ons enerzijds een beeld gevormd van de verschillende referentiekaders voor de ziekenhuizen in de vorm van Zorginspectie en Accreditatie. Anderzijds werd toegelicht hoe verpleegkundige-ziekenhuishygiënisten zich een weg hebben gevormd in het bos van al deze aanbevelingen. Deze studiedag biedt een houvast om aanbevelingen en referentiekaders binnen de eigen instelling te implementeren!

We kunnen concluderen dat organisaties die de top willen bereiken continu kijken waar ze staan, hoe ze hun risico’s kunnen beperken of ombuigen naar kansen, hoe ze hun processen goed kunnen laten verlopen en waar verbeteringen mogelijk zijn. Verbeteren in combinatie met een goede borging van kwaliteit brengt de organisatie naar het hoogste niveau.

◄ Terug naar inhoud

Nieuwigheden

Wetenschappelijke agenda

  • maart 2024
  • 28/03
    BICS Symposium
  • april 2024
  • van 8/04 tot 11/04 || in Edinburgh
    The Microbiology Society Annual Conference
  • van 23/04 tot 24/04 || in Birmingham
    Infection and Prevention Control (IPC)
  • van 27/04 tot 30/04 || in Barcelona
    34th European Congress of Clinical Microbiology and infectious diseases
  • mei 2024
  • van 16/05 tot 17/05 || in Louvain-La-Neuve
    18ème Rencontre Internationale Francophone des Infirmiers et Infirmières (RIF)
Bekijk de volgende evenementen

Schrijf ook een artikel !

Vacatures

Onze partners

Flux RSS

Subscribe

REDACTIE

Ontdek de andere online nummers van het tijdschrift

Het volledige archief

Ontdek onze special

Uitwisseling van ervaringen